Skocz do zawartości


Zdjęcie

Leczenie krwią


  • Please log in to reply
No replies to this topic

#1 Liberal

Liberal

    Domownik forum (501-1000)

  • Członkowie
  • PipPipPipPip
  • 1146 Postów
  • Gadu-Gadu:3381793
  • Płeć:Male
  • Lokalizacja:U.K.

Napisano 2006-03-15, godz. 16:36

Od czasu do czasu dostaję pytania odnośnie leczenia preparatami z krwi - kiedy sie je stosuje, przy jakich schorzeniach, jakie są za i przeciw, jakie istnieją zagrożenia itp.
Nie będę się tu wymądrzał, bo nie posiadam dyplomu z medycyny, zatem można by mi zarzucić nieścisłości i ignorancję zagadnienia. Dlatego postanowiłem wrzucić kilka materiałów z powaznych opracowań naukowych opisujących ten temat. Na początek cytaty z książki:


Hemotransfuzja, autohemotransfuzja i hemodulucja sterowana w zastosowaniu klinicznym, pod redakcja naukową: prof. dr hab. n. med. Zygmunta Antoszewskiego, dr hab. n. med. Janusza Skalskiego i dr n. med. Dariusza Maciejewskiego, Katowice 2000, ss. 23-35

1.2

Jan Sablinski
Magdalena Łętowska


Pobieranie krwi, wytwarzanie składników oraz wskazania do ich stosowania

Pobieranie krwi

Krew i osocze pobierane są w Polsce przez placówki służby krwi przede wszystkim od dawców honorowych (ponad 99 % ogółu dawców). Kwalifikowanie dawców oraz technologia pobierania i przetwarzania krwi są zgodne z odpowiednimi zaleceniami Rady Europy i Światowej Organizacji Zdrowia.

Każda donacja (pobranie krwi lub osocza) poprzedzona jest badaniami laboratoryjnymi oraz badaniem lekarskim. Mają one zapewnić ochronę dawcy przed szkodliwymi następstwami donacji oraz zapobiec wystąpieniu powikłań u biorców. Szczególnie ważne jest wykrywanie nosicieli chorób wirusowych. Dlatego przy każdej donacji krwi lub osocza oprócz badania na nosicielstwo kiły wykonywane są badania na nosicielstwo AIDS oraz wirusowych zapaleń wątroby B i C (nie-A, nie-B). Dzięki temu ryzyko przeniesienia chorób wirusowych przez przetoczenie krwi lub jej preparatów jest bardzo małe. Zostało to dokładnie omówione w części tego rozdziału poświęconej powikłaniom poprzetoczeniowym.

Krew pobierana jest wyłącznie do jednorazowych pojemników z tworzyw sztucznych. To samo dotyczy izolowania składników krwi, które wykonywane jest w układach zamkniętych. Pozwala to na uniknięcie zakażeń bakteryjnych, zarówno w czasie pobierania krwi, jak i podczas wytwarzania preparatów krwiopochodnych.

Obecnie krew pobierana jest albo do płynu konserwującego zwanego CPDA, który zawiera; cytrynian trój sodowy, dwuwodorofosforan sodowy, glukozę oraz adeninę lub do płynu CPD (bez adeniny), do którego później, po odwirowaniu osocza, dodaje się płyny uzupełniające takie jak Adsol lub SAGM, które oprócz NaCl zawierają glukozę, adeninę, guaninę i mannitol. Z tak pobranej krwi można w układzie zamkniętym, jałowo uzyskać koncentrat krwinek czerwonych, płytkowych i świeżo mrożone osocze (patrz niżej). Jak już wspomniano, zastosowanie separatorów osoczowych i komórkowych pozwala na uzyskanie od jednego dawcy większych ilości osocza lub składników komórkowych krwi.

Wskazania do stosowania poszczególnych składników krwi

Krew pełna

Jednostka (j.) krwi pełnej ma objętość około 500 ml i zawiera około 450 ml krwi i 63 ml płynu konserwującego. Jej hematokryt (Ht) wynosi od 0,36 do 0,44 (36-44 %). Przechowywana musi być w lodówce w temperaturze od 2°C do 6°C. Termin ważności krwi pełnej pobranej do płynu CPDA wynosi 35 dni.

Wskazania do stosowania krwi pełnej
Powinno być ograniczone tylko do następujących sytuacji:
• masywne krwawienia z utratą ponad 25 % objętości krwi krążącej;
• transfuzja wymienna u noworodków; w takich przypadkach zaleca się przetaczanie krwi przechowywanej nie dłużej niż 5 dni ze względu na wyższe stężenie potasu w osoczu krwi przechowywanej ponad 6 dni.

Przeciwwskazania
• Nie należy stosować krwi pełnej u chorych z niedokrwistością, u których konieczne jest jedynie zwiększenie zdolności przenoszenia tlenu;
• Nie należy przetaczać krwi pełnej, gdy wystarczające jest stosowanie środków takich jak: krystaloidy, albumina, hydroksyetylowana skrobia (HES) czy dekstran;
• Nie należy stosować krwi pełnej w celu korygowania poziomów czynników krzepnięcia lub liczby krwinek płytkowych i białych.

Uwaga: Należy przetaczać krew zgodną w zakresie antygenów układu AB0 oraz antygenu D (układ Rh), po wykonaniu prób zgodności. Z przetoczeniem krwi związane jest ryzyko przeniesienia chorób wirusowych.

Dawkowanie i sposób przetaczania
Dorośli: jedna jednostka krwi pełnej powinna spowodować wzrost poziomu Hb o około 10 g/l (1 g/dl), a Ht o 0,03-0,04 (3-4 %).
Dzieci: przetoczenie 8 ml/kg ciężaru ciała zwiększa poziom Hb o około 10 g/l (1 g/dl). Krew pełna musi być przetaczana przez standardowy zestaw do przetoczeń. Szybkość przetaczania zależy od stanu klinicznego biorcy. Natomiast czas przetoczenia 1 j. nie powinien być dłuższy niż 4 godz.

Koncentrat krwinek czerwonych (KKCz)

Koncentrat krwinek czerwonych otrzymywany jest z 1 j. krwi pełnej poprzez usunięcie z niej 200-300 ml osocza. Przechowywany musi być w lodówce w temperaturze od 2°C do 6°C. Krwinki czerwone przechowywane wpłynie CPDA mają Ht od 0,65 do 0,75 (65-75 %) i termin ich ważności wynosi 35 dni. Krwinki czerwone przechowywane w płynie CPD z dodatkiem roztworów uzupełniających takich jak Adsol, SAGM, Nutricel mają Ht 0,50-0,70 (50-70%), a termin ich ważności wynosi 42 dni.

Wskazania do przetoczenia KKCz
• Leczenie niedokrwistości u chorych normowolemicznych, u których konieczne jest jedynie zwiększenie zdolności przenoszenia tlenu oraz zwiększenie liczby krwinek czerwonych.
• KKCz może być stosowany do transfuzji wymiennych u noworodków (przechowywany nie dłużej niż 5 dni).

Przeciwwskazania
• Nie należy stosować KKCz u chorych z niedokrwistością, u których wystarczające jest leczenie preparatami żelaza, witaminą B i kwasem foliowym. U chorych z niedokrwistością w przebiegu ciężkich, przewlekłych chorób nerek zamiast przetoczeń można stosować preparaty erytropoetyny.

Uwaga: Należy przetaczać KKCz zgodny w zakresie antygenów układu AB0 oraz antygenu D (układ Rh), po wykonaniu prób zgodności. Z przetoczeniem KKCz związane jest ryzyko przeniesienia chorób wirusowych.

Dawkowanie i sposób przetaczania
KKCz musi być przetaczany przez standardowy zestaw do transfuzji w czasie nie dłuższym niż 4 godz. Przetoczenie 1 j. KKCz powoduje po 24 godz. taki sam wzrost poziomu Hb i Ht, jak przetoczenie 1 j. krwi pełnej.

Koncentrat krwinek czerwonych przemywanych

Preparat ten zawiera krwinki czerwone przemyte jałowym, fizjologicznym roztworem chlorku sodowego. Po przemyciu krwinki te zawieszone są również w 0,9 % Nad tak, aby Ht wynosił 0,65-0,75 (65-75 %). Celem przemywania jest przede wszystkim usunięcie białek osocza. Krwinki czerwone mogą być przemywane w dowolnym dniu okresu ważności. Koncentrat krwinek czerwonych przemywanych musi być przetoczony do 8 godzin od chwili przygotowania. Jeśli w tym czasie musi być przechowywany, to tylko w lodówce w temperaturze od 2°C do 6°C. KKCz przemywany w systemie zamkniętym, przy użyciu specjalnych zgrzewarek można przechowywać do 24 godzin.

Wskazania do przetoczenia przemywanego KKCz
• U chorych z nawracającymi lub ciężkimi powikłaniami alergicznymi po przetoczeniu KKCz lub krwi pełnej, w szczególności u biorców z przeciwciałami przeciwko IgA i IgE.

Uwaga: Koncentraty krwinek czerwonych przemywanych zawierają w jednostce około 5 x l O8 leukocytów, więc ich stosowanie nie zapobiega alloimmunizacji.

Uwaga: Należy przetaczać przemywany KKCz zgodny w zakresie antygenów układu AB0 oraz antygenu D (układ Rh), po wykonaniu prób zgodności. Z przetoczeniem przemywanego KKCz związane jest ryzyko przeniesienia chorób wirusowych.

Dawkowanie i sposób przetaczania
Preparat musi być przetaczany przez standardowy zestaw do transfuzji. Przetoczenie 1 j. tego koncentratu powoduje mniejszy wzrost poziomu Hb i Ht niż przetoczenie 1 j. KKCz, ponieważ część krwinek czerwonych ulega zniszczeniu w czasie przemywania.

Deglicerolizowane krwinki czerwone

Krwinki czerwone można przechowywać w niskich temperaturach (od -80°C do -196°C) nawet przez okres 10 lat, stosując glicerol jako środek krwioochronny. Przed użyciem takie krwinki czerwone są rozmrażane i przemywane roztworem 0,9 % NaCl w celu odpłukania glicerolu, a następnie zawieszane w fizjologicznym roztworze Nad (Ht 0,50-0,65). Przygotowany w ten sposób preparat należy jak najszybciejprzetoczyć choremu. Jeżeli natomiast zachodzi konieczność przechowywania, preparat należy przechowywać w temperaturze od 2°C do 6°C nie dłużej niż 8 godzin.

Wskazania do przetoczenia deglicerolizowanych krwinek czerwonych
• Konieczność przetoczenia krwinek czerwonych osobie (biorcy) z przeciwciałami do antygenów o dużej częstości występowania w populacji.
• Przetoczenia autologiczne.

Uwaga: Należy przetaczać deglicerolizowane krwinki czerwone zgodne w zakresie antygenów układu ABO oraz antygenu D (układ Rh), po wykonaniu prób zgodności. Z ich przetoczeniem związane jest ryzyko przeniesienia chorób wirusowych.

Dawkowanie i sposób przetaczania
Deglicerolizowane krwinki czerwone należy podawać przez standardowy zestaw do transfuzji. Ze względu na straty w czasie przygotowywania, ich biorcy mogą wymagać dodatkowych transfuzji w celu uzyskania pożądanego wzrostu poziomu hemoglobiny i hematokrytu.

Ubogoleukocytarny koncentrat krwinek czerwonych

Otrzymywany jest poprzez filtrowanie KKCz przez specjalne filtry powodujące usunięcie powyżej 99 % leukocytów. Ma to na celu przede wszystkim zapobieganie alloimmunizacji.

Wskazania
• U chorych z powtarzającymi się powikłaniami gorączkowymi po przetoczeniu KKCz.
• Zapobiegawczo u wybranych wielokrotnych biorców zakwalifikowanych do przeszczepu szpiku.
• W celu zabezpieczenia przed przeniesieniem zakażenia wirusem CMV.

Uwaga: Decyzja o zapobiegawczym stosowaniu ubogoleukocytamych KKCz powinna być podjęta przed pierwszym przetoczeniem i musi dotyczyć zarówno preparatów krwinek czerwonych, jak i krwinek płytkowych.

Uwaga: Należy przetaczać ubogoleukocytamy KKCz zgodny w zakresie antygenów układu ABO oraz antygenu D (układ Rh), po wykonaniu prób zgodności. Z przetoczeniem ubogoleukocytamego KKCz związane jest ryzyko przeniesienia chorób wirusowych.

Dawkowanie i sposób przetaczania
Stosując usuwające leukocyty filtry przyłóżkowe, należy preparat przetaczać zgodnie z instrukcją dołączoną do danego filtru. Jeżeli usunięcie leukocytów wykonano w placówce służby krwi, wówczas ta placówka określi czas ważności preparatu i sposób jego przechowywania.

Koncentrat krwinek płytkowych (KKP) otrzymywany metodą konwencjonalną

KKP otrzymywany z 1 j. krwi pełnej metodą konwencjonalną, czyli przez odwirowanie krwi i następnie osocza powinien zawierać co najmniej 0,60 x 10 do pot.11 krwinek płytkowych w 50 ml osocza. Krwinki płytkowe można przechowywać mieszając (używając specjalnych mieszadeł) w temperaturze od 22°C do 24°C przez 72 godz. w pojemnikach standardowych oraz przez 5 dni w tzw. pojemnikach oddychających.

Wskazania do przetaczania KKP
• Małopłytkowość spowodowana niedostatecznym wytwarzaniem krwinek płytkowych (wywołana chorobą podstawową lub lekami mielotoksycznymi).
• Małopłytkowość z rozcieńczenia (zwykle po przetoczeniu 15—20 j. KKCz).
• Małopłytkowość spowodowana zwiększonym niszczeniem krwinek płytkowych (tylko w stanach zagrożenia życia).
• Nieprawidłowości funkcji krwinek płytkowych.

Uwaga: Wskazaniem do stosowania KKP jest stan chorego a nie liczba płytek. Profilaktycznie można stosować KKP u chorych z hipoplazją szpiku spowodowaną chemioterapią, nacieczeniem nowotworowym lub u chorych z aplazją, z liczbą płytek poniżej 10 x 10 do pot. 9/l. Ta wartość graniczna może być bezpiecznie obniżona.

Przeciwwskazania
• Profilaktyczne stosowanie w przypadkach masywnych krwotoków lub zabiegów operacyjnych z zastosowaniem krążenia pozaustrojowego.
• Nieskuteczne jest stosowanie KKP w przypadkach gwałtownego niszczenia płytek w krążeniu biorcy w przebiegu ITP, DIC oraz u chorych z posocznicą lub hipersplenizmem (u tych chorych przetoczenia mogą być wykonane tylko w przypadkach masywnych krwawień zagrażających życiu).

Uwaga: Z przetoczeniem KKP otrzymywanych metodą konwencjonalną związane jest ryzyko przeniesienia chorób wirusowych.

Dawkowanie i sposób przetaczania
U dorosłego chorego należy zwykle przetoczyć 6-8 j. koncentratu, który na ogół uzyskuje się w placówce służby krwi przez zlanie do jednego pojemnika pojedynczych koncentratów, pochodzących od 6-8 dawców. Dzieciom zaś 1 j. na 10 kg ciężaru ciała. KKP przygotowany z 1 j. krwi powinien powodować wzrost liczby płytek o 5-10 x l09/l u chorego o powierzchni 1,8 m2 jeżeli nie występują objawy infekcji z gorączką, krwawienia, DIC, hipersplenizmu, lub autoimmunizacji. Powinno się przetaczać krwinki płytkowe zgodne w układzie AB0. Niezgodność w zakresie antygenu D z układu Rh nie ma wpływu na czas przeżycia płytek, ale obecność krwinek czerwonych może doprowadzić do alloimmunizacji u biorców Rh ujemnych otrzymujących preparaty od dawców Rh dodatnich. Dlatego należy unikać takich przetoczeń szczególnie u kobiet przed menopauzą.

KKP powinien być przetoczony jak najszybciej po dostarczeniu do oddziału szpitalnego. Można stosować standardowe zestawy do przetaczania krwi lub specjalne filtry zatrzymujące leukocyty w celu uniknięcia alloimmunizacji.

Koncentrat krwinek płytkowych (KKP) otrzymywany metodą aferezy przy użyciu separatora

Krwinki płytkowe uzyskane metodą aferezy pochodzą od jednego dawcy, poddanego zabiegowi trombaferezy. Taki koncentrat powinien zawierać co najmniej 3,0 x 10 do pot. 11 płytek (odpowiada to 5 j. preparatu otrzymywanego metodą konwencjonalną). Okres ważności i sposób przechowywania określa placówka służby krwi, która przygotowała preparat.

Wskazania
• Chorzy z małopłytkowością wymagający przewlekłego leczenia KKP lub tacy, którzy wytworzyli przeciwciała przeciwko antygenom zgodności tkankowej układu HLA lub antygenom krwinek płytkowych HPA.

Przeciwwskazania
Patrz KKP otrzymywany metodą konwencjonalną.

Uwaga: Z przetoczeniem KKP otrzymywanego metodą aferezy związane jest ryzyko przeniesienia chorób wirusowych.

Dawkowanie i sposób przetaczania
Przetoczenie KKP uzyskanego metodą aferezy (zgodnego w zakresie antygenów AB0) powinno spowodować zwiększenie liczby krwinek płytkowych od 30 do 60 x 10 do pot.9/l u dorosłego biorcy ważącego około 70 kg.

Ubogoleukocytarny koncentrat krwinek płytkowych

Otrzymywany jest metodą filtracji lub wirowania (usunięcie > 99 % leukocytów) przede wszystkim aby zapobiec alloimmunizacji. Czas ważności i sposób przechowywania określa placówka służby krwi, która przygotowuje preparat.

Wskazania
• Ubogoleukocytarne KKP powinny być stosowane u chorych, u których przewiduje się długotrwałe leczenie preparatami krwi.

Przeciwwskazania i uwagi
Patrz KKP otrzymywany metodą konwencjonalną.

Dawkowanie i sposób przetaczania
Do każdego filtra usuwającego leukocyty przy łóżku chorego dołączona jest instrukcja, do której należy ściśle się stosować. Przetaczanie KKP przez filtry przy łóżku chorego nie wymaga już stosowania standartowych filtrów krwi.

Koncentraty granulocytarne

Otrzymywane są metodą leukoferezy od jednego dawcy. Każdy preparat powinien zawierać ponad 1,0 x 10 do pot.  10/l granubcytów, różne ilości limfocytów, płytek i erytrocytów w 200 do 400 ml osocza. Powinny być przetoczone jak najszybciej po ich przygotowaniu. Jeśli potrzeba, mogą być przechowywane w temperaturze od 22°C do 24°C, ale muszą być przetoczone w ciągu 24 godzin od chwili przygotowania (jak najszybciej po dostarczeniu do oddziału szpitalnego).

Wskazania do przetaczania koncentratów granulocytarnych
Są niezwykle ograniczone i decyzja o ich przetoczeniu powinna być konsultowana z lekarzem transfuzjologiem. Przetoczenie koncentratu granulocytamego należy rozważyć w przypadkach neutropenii poniżej 0,5 x 10 do pot. 9/l i:
• gorączki w przebiegu posocznicy bakteryjnej, przede wszystkim Gram (-) utrzymującej się przez 24—48 h, nie odpowiadającej na leczenie właściwymi antybiotykami lub zakażenie oporne na antybiotykoterapię i dostępne metody leczenia;
• hipoplazji linii białokrwinkowej szpiku.

Koncentraty granulocytarne należy przetaczać tylko tym chorym, u których istnieje szansa odnowy szpiku. Skuteczne mogą być u noworodków z posocznicą oraz u chorych z zaburzeniami funkcji granulocytów.

Przeciwwskazania
Stosuje się preparaty zgodne w zakresie antygenów układu AB0 i antygenu D (układ Rh). Nie należy stosować koncentratów granulocytarnych profilaktycznie.

Uwaga: Z przetoczeniem koncentratu granulocytamego związane jest ryzyko alloimmunizacji oraz przeniesienia chorób wirusowych.

Dawkowanie i sposób przetaczania
W koncentratach granulocytarnych znajdują się znaczne ilości erytrocytów, dlatego przed przetoczeniem należy wykonać próbę zgodności surowicy biorcy z krwinkami czerwonymi dawcy. Leczenie powinno trwać przez co najmniej kolejne 4 dni. Należy stosować standardowy filtr do przetaczania krwi.

Świeżo mrożone osocze (FFP)

Osocze składa się głównie z wody i zawiera 7 % białka, 2 % węglowodanów oraz lipidy. FFP to takie osocze, które zostało zamrożone nie później niż w ciągu 6 godzin od chwili pobrania i zawiera wszystkie czynniki krzepnięcia, w tym labilne: V i VIII. Objętość typowej jednostki wynosi 170-230 ml. W FFP czynniki krzepnięcia występują w normalnych stężeniach, czyli około 1 j./ml. Preparat ten można przechowywać w temperaturze od -25°C do -30°C przez 12 miesięcy, a w temperaturze poniżej -30°C nie dłużej niż przez dwa lata.

Wskazania do przetaczania FFP
Są ograniczone. Preparat przetaczać można:
• chorym krwawiącym z jednoczesnymi niedoborami wielu czynników krzepnięcia w przebiegu chorób wątroby, chorym z DIC oraz z zaburzeniami krzepnięcia wywołanymi masywnym przetoczeniem krwi lub innych płynów;
• chorym z wrodzonymi niedoborami czynników krzepnięcia, dla których brak jest odpowiednich koncentratów tych czynników;
• w celu natychmiastowego odwrócenia działania doustnych antykoagulantów;
• chorym z plamicą zakrzepową małopłytkową (TTP).

Przeciwwskazania
• Nie wolno stosować FFP w celu wyrównania objętości krwi krążącej, ponieważ można w tym celu zastosować bezpieczniejsze preparaty, takie jak albuminy, koloidy i krystaloidy.
• Nie powinno się stosować FFP u chorych z koagulopatią, u których skuteczne jest leczenie witaminą K, krioprecypitatem lub preparatami izolowanych czynników krzepnięcia.
• Nie należy stosować FFP jako źródła białka u chorych niedożywionych.

Uwaga: Z przetoczeniem FFP związane jest ryzyko przeniesienia chorób wirusowych.

Dawkowanie i sposób przetaczania
Należy stosować FFP zgodne w układzie ABO. Preparat rozmraża się w łaźni wodnej w temperaturze od 30°C do 37°C i powinien być natychmiast po rozmrożeniu przetoczony z zastosowaniem filtru.

Krioprecypitat

Jest stężonym preparatem niektórych białek osocza, takich jak: czynnik VIII, kompleks czynnika VIII:vWF (czynnik von Willebranda), fibrynogen, czynnik XIII oraz fibroncktyna. Krioprecypitat wytworzony z l j. FFP zawiera średnio 80-120 j. aktywności prokoagulacyjnej czynnika VIII, około 250 mg fibrynogenu, około 20-30 % wyjściowego poziomu czynnika XIII, 40 do 60 % wyjściowego poziomu czynnika von Willebranda. Krioprecypitat można przechowywać (licząc od daty pobrania krwi lub osocza) w temperaturze od -25°C do -30°C przez 12 miesięcy, a w temperaturze poniżej -30°C, nie dłużej niż przez dwa lata. Objętość l j. wynosi około 20 ml.

Wskazania do przetaczania krioprecypitatu
• Chorzy z hemofilią A, chorobą von Willebranda, wrodzonym lub nabytym niedoborem fibrynogenu, niedoborem czynnika XIII.
• Chorzy ze zwiększonym zużyciem fibrynogenu, na przykład w przebiegu DIC.

Przeciwwskazania
Niedobory czynników krzepnięcia inne niż wyżej wymienione.

Uwaga: Z przetoczeniem krioprecypitatu wiąże się ryzyko przeniesienia chorób wirusowych.

Dawkowanie i sposób przetaczania
W miarę możliwości należy stosować krioprecypitat zgodny w zakresie antygenów AB0. Przed przetoczeniem preparat rozmraża się w łaźni wodnej w temperaturze od 30°C do 37°C i natychmiast przetacza stosując standardowy filtr.

Dawkowanie: patrz koncentrat czynnika VIII.

Koncentrat czynnika VIII

Koncentrat czynnika VIII (czynnik antyhemofilowy lub VIII:C) otrzymywany jest różnymi metodami, na przykład poprzez frakcjonowanie puli FFP oraz metodami inżynierii genetycznej. Czynnik VIII produkowany z osocza ludzkiego poddawany jest inaktywacji wirusów przy użyciu metod fizycznych i chemicznych. Okres półtrwania czynnika VIII w krążeniu biorcy wynosi 12 godz.

Uwaga: Należy podkreślić, że żadna z metod inaktywacji wirusów nie eliminuje całkowicie ryzyka zakażenia.

Wskazania
• Koncentrat ten stosowany jest u chorych na hemofilię A z ciężkim lub umiarkowanym niedoborem czynnika VIII.

Przeciwwskazania
• Nie powinno się stosować koncentratu czynnika VIII w leczeniu choroby von Willebranda.

Dawkowanie i sposób przetaczania
Aktywność prokoagulacyjna czynnika VIII (VIII:C) podana jest na opakowaniu (w jednostkach międzynarodowych -j.m.).

dawka cz. VIII (j .m.) = PV (ml) x (A - B) / 100
gdzie:
A - oczekiwany poziom czynnika VIII
B - obecny poziom czynnika VIII
PV = B V (ml) x (1 - Ht) lub PV = ciężar ciała (kg) x 40 ml
gdzie:
PV - objętość osocza
BV - objętość krwi krążącej
BV = ciężar ciała (kg) x 70 ml

Liofilizowany koncentrat czynnika VIII rozpuszcza się z zachowaniem zasad aseptyki i przetacza przez standardowy filtr albo przez igłę z filtrem dołączoną przez producenta do opakowania. Preparat należy przetaczać jak najszybciej po jego rozpuszczeniu. Okres, w którym po rozpuszczeniu utrzymuje się aktywność, zależy od rodzaju preparatu.

Koncentrat czynnika IX

Preparaty czynnika EX otrzymywane są poprzez frakcjonowanie osocza lub metodami inżynierii genetycznej. Dostępne są dwa rodzaje preparatów: kompleks czynnika DC zwany dawniej kompleksem protrombiny (zawiera czynnik IX, H, VII, X i inne białka) oraz wysokooczyszczony koncentrat czynnika IX (zawiera śladowe ilości czynników II, VII, X). Okres półtrwania we krwi chorych wynosi 24—32 godz.

Uwaga: koncentrat czynnika IX otrzymywany z osocza ludzkiego poddawany jest inaktywacji wirusów. Jednak żadna metoda inaktywacji nie eliminuje całkowicie ryzyka przeniesienia chorób wirusowych.

Wskazania
• Koncentrat czynnika IX stosuje się u chorych z hemofilią B.
• Kompleks czynnika IX podaje się również chorym z niedoborem czynnika VII lub X.

Dawkowanie i sposób przetaczania: patrz czynnik VIII.

Albumina

Preparat zawiera 96 % albuminy, 4 % globulin i inne białka. Roztwór 5 % pod względem osmotycznym i onkotycznym odpowiada osoczu, roztwory 20% i 25 % są odpowiednio bardziej stężone. Roztwór albuminy w trakcie procesu frakcjonowania jest ogrzewany i nie powinien przenosić chorób wirusowych. Preparat przechowywać należy albo w lodówce w temperaturze od 4°C do 6°C albo w temperaturze pokojowej (w zależności od zaleceń producenta).

Wskazania
Stany hipowolemii i niedobiałczenia, a w szczególności wstrząs hipowolemiczny (krwotoczny lub septyczny), zabiegi wymiany osocza (lecznicza plazmafereza), hipoalbuminemia w przebiegu niewyrównywalnej niewydolności wątroby, nie poddającej się leczeniu farmakologicznemu, oparzenia.

Dawkowanie i sposób przetaczania
Przetoczenie roztworu albuminy nie wymaga stosowania filtru. Dawkę obliczyć należy tak, aby osiągnąć poziom białka całkowitego w osoczu >52 g/l (5,2 g/dl).

Uwaga: Stosowanie w niektórych sytuacjach infuzji 100 ml 5 % roztworu albuminy u dorosłych nie ma żadnego uzasadnienia.

Immunoglobuliny

Preparat uzyskuje się poprzez frakcjonowanie puli osocza ludzkiego pochodzącego od wielu dawców. Preparaty domięśniowe (IMIG) zawierają poza IgG, także IgM i IgA i stosowane są w celach profilaktycznych.

Preparaty dożylne (IVIG) zawierają ponad 90 % IgG i mniej niż 3 % albuminy. Natomiast IgM i IgA stanowią śladowe ilości. Okres półtrwania większości preparatów immunoglobulin w krążeniu biorców wynosi 18-32 dni.

Uwaga: Ryzyko przeniesienia chorób wirusowych jest bardzo małe.

Wskazania do stosowania preparatów dożylnych immunoglobulin
• Profilaktyka i leczenie zakażeń u chorych z pierwotnymi zespołami niedoboru odporności.
• Profilaktyka i leczenie zakażeń u chorych z wtórnymi zespołami niedoboru odporności (przewlekła białaczka limfatyczna AIDS, biorcy przeszczepów szpiku, chorzy w trakcie leczenia immunosupresyjnego itp.).
• Profilaktyka - zapobieganie zakażeniom u wcześniaków i noworodków z niską wagą urodzeniową.
• Leczenie ciężkich zakażeń bakteryjnych (posocznice) i wirusowych,
• Leczenie samoistnej plamicy małopłytkowej (ITP) i innych chorób o podłożu immunologicznym (autoimmunologiczna niedokrwistość hemolityczna, autoimmunologiczna ncutropenia, potransfuzyjna plamica małopłytkowa, małopłytkowość noworodków, zespół Guillain-Barre, miastenia),
• Wywoływanie stanu tolerancji immunologicznej u chorych na hemofilię A z krążącym antykoagulantem i u chorych z nabytym inhibitorem czynnika VIII w przebiegu innych chorób.

Dawkowanie
Dawkowanie preparatu zależy od rozpoznania klinicznego, wieku chorego oraz rodzaju stosowanego preparatu. Podawanie preparatu nie wymaga stosowania filtru. Ilość, sposób przechowywania i termin ważności preparatu podane są przez producenta na opakowaniu. Dostępne są opakowania zawierające l g, 3 g i 6 g preparatu.

Czynności poprzedzające przetoczenie krwi lub jej składników

Przed rozpoczęciem przetaczania, po uzyskaniu wyników próby zgodności („krzyżowej”) należy wykonać następujące czynności, których głównym celem jest uniknięcie ciężkich powikłań poprzetoczeniowych:

1. Dokładne sprawdzenie tożsamości biorcy oraz danych zawartych na etykiecie preparatu przeznaczonego do przetoczenia. Większość ciężkich powikłań poprzetoczeniowych spowodowanych jest przetoczeniem niezgodnej grupowo krwi i jest wynikiem zaniedbań w prawidłowym wykonaniu opisanych wyżej czynności (pomylenie nazwiska chorego, złe oznakowanie próbek krwi lub zamiana pojemnika z krwinkami itp.);

2. Ocena makroskopowa preparatu, ze zwróceniem uwagi na obecność hemolizy, skrzepów, zmiany zabarwienia, szczelności pojemnika itp.

Uwaga: Przez pierwsze 15 minut preparat należy przetaczać z szybkością 4-5 ml/min (1 ml = około 15 kropli w standardowym zestawie do przetaczania). W tym czasie biorca powinien być bez przerwy obserwowany, ponieważ objawy wielu powikłań, w szczególności po podaniu krwi niezgodnej grupowo lub zakażonej mogą wystąpić już po przetoczeniu niewielkiej ilości koncentratów krwinek czerwonych, płytkowych, krwi pełnej lub osocza. Następnie szybkość przetaczania może zostać zmniejszona, a biorca powinien być w dalszym ciągu okresowo obserwowany przez lekarza lub upoważnioną przez niego pielęgniarkę.

Uwaga: Każde przetoczenie krwi lub jej składników należy zapisać w historii choroby i książce transfuzyjnej.

Rekombinowane białka osocza ludzkiego

Dokonane wciągu ostatnich lat postępy w dziedzinie biologii molekularnej umożliwiają otrzymywanie wszystkich znanych i ważnych dla kliniki białek osocza ludzkiego metodami inżynierii genetycznej. Wytwarzane w ten sposób białka nie zagrażają przeniesieniem chorób wirusowych. Są one, na przykład od trzech lat stosowane z powodzeniem w leczeniu hemofilii A (preparaty rekombinowanego czynnika VIII uzyskiwane przez wprowadzenie odpowiedniego, kodującego czynnik VIII fragmentu DNA do hodowli komórek chomika chińskiego). W podobny sposób można otrzymać rekombinowany czynnik VII, IX i XIII, antytrombinę III, inhibitor alfa-1 antytrypsyny, a także stosowane już w klinice hematopoetyczne czynniki wzrostu, takie jak erytropoetyna, i stymulujące proliferację granulocytów i makrofagów G-CSF i GM-CSF (5, 19). W próbach klinicznych jest również czynnik stymulujący wytwarzanie krwinek płytkowych - trombopoetyna (5).

Metodami inżynierii genetycznej można wytwarzać także inne białka osocza, na przykład albuminę, chociaż ciągle jeszcze są to technologie droższe od dotychczas stosowanych.

Wyrażane są poglądy, że za 5 do 7 lat rekombinowany czynnik VIII i VII, a być może i inne białka osocza, zastąpią całkowicie frakcje tych białek otrzymywane metodami konwencjonalnymi (4). W USA z ogólnej ilości zużywanego czynnika VIII - 60 % stanowi białko rekombinowane, a w Europie Zachodniej do 20 %.
Jeszcze inna, chociaż bardziej odległa możliwość, to wytwarzanie ludzkich białek osocza przez transgeniczne zwierzęta takie jak owce, kozy, świnie lub krowy (9, l0, 23). Po wprowadzeniu odpowiedniego fragmentu DNA do zapłodnionej komórki jajowe], zwierzęta takie po osiągnięciu odpowiedniego wieku wytwarzają, m.in. w mleku, kodowane przez wprowadzone DNA białko ludzkie. Dokonano już pierwszych, pomyślnych prób (10, 23).

Duże nadzieje wiąże się z możliwością zastosowania somatycznej terapii genowej w leczeniu różnych chorób dziedzicznych, w tym również skaz krwotocznych, np. hemofilii A i B (11, 12, 26). Leczenie takie polegałoby na implantowaniu choremu jego własnych (autologicznych) komórek, do których uprzednio został wprowadzony odpowiedni, prawidłowy gen. W ten sposób leczono skutecznie troje dzieci z dziedzicznym niedoborem deaminazy adenozynowej (11). Na podstawie wyników doświadczeń na zwierzętach, wydaje się, że taki sposób leczenia może zostać zastosowany w przypadkach dziedzicznych skaz krwotocznych, co pozwoliłoby uniknąć konieczności przetaczania chorym preparatów osoczopochodnych. Placówki służby krwi mogłyby dostarczyć uzyskanych z separatorów komórek macierzystych z krwi obwodowej, do których przy pomocy odpowiednich wektorów byłyby wprowadzone ludzkie geny.

Półsyntetyczne i syntetyczne nośniki tlenu („sztuczna krew”)

Od wielu lat, a ostatnio coraz częściej, pojawiają się doniesienia o otrzymaniu tzw. sztucznej krwi. Chodzi tu o preparaty, które mogłyby zastąpić spełnianą przez krwinki czerwone czynność przenoszenia tlenu. W chwili obecnej trwają próby kliniczne kilku preparatów roztworów spolimeryzowanej hemoglobiny oraz preparatów fluorowęglanowych (oprócz stosowanego już od kilkunastu lat Fluosolu-A) (7, 20, 28). Są to jednak roztwory, których czas utrzymywania się w krążeniu jest bardzo krótki, dlatego zastosowanie ich będzie ograniczone do przejściowego opanowania dużych krwotoków. Na uwagę zasługuje fakt, że dla wytworzenia leczniczej porcji jednego z badanych obecnie roztworów ludzkiej hemoglobiny (HemAssists) trzeba zużyć dwie jednostki koncentratu ludzkich krwinek czerwonych (7, 28).

Wydaje się, że stosowanie „sztucznej” krwi będzie możliwe w ograniczonym zakresie za kilka lat. To samo dotyczy osiągnięć inżynierii genetycznej i somatycznej terapii genowej. Tymczasem konieczne będzie w dalszym ciągu przetaczanie krwi i jej preparatów. Dalszemu upowszechnieniu powinny ulec metody autotransfuzji. Ważne jest aby leczenie krwią nie było stosowane bez wyraźnych wskazań. Niestety obserwacje polskich transfuzjologów wskazują, że liczba zbędnych przetoczeń krwi i jej preparatów jest w Polsce ciągle jeszcze zbyt duża.


Mam nadzieję, że osoby zainteresowane tą tematyką lepiej zrozumieją sposoby i metodologię leczenia poszczególnymi składnikami krwi. Edukacja to pierwszy krok w ratowaniu życia i zdrowia.

Pzdr.

Marek Boczkowski
A member of AJWRB group




Użytkownicy przeglądający ten temat: 0

0 użytkowników, 0 gości, 0 anonimowych