7 replies to this topic

[Jacek]

W języku polskim na ogół greckie słowo ‘kyrios’ bywa tłumaczone na ‘Pan’.

W języku greckim, ‘kyrios’ może oznaczać;
-właściciela / posiadacza własności
-władcę
-kogoś wyżej postawionego
-Jezusa
-Boga Ojca
-inne nadprzyrodzone istoty
-przywódcę religijnego
W zależności od okoliczności słowo to może mieć inne znaczenie i można je różnie tłumaczyć chociaż wszystkie możliwości można ująć słowem ‘Władca’.
Przykładowo, jeżeli chcemy przetłumaczyć z języka polskiego na grecki słowo ucho, które ma wiele znaczeń, to jeżeli chodzi o ucho od igły to musimy napisać ‘trima’, a jeżeli o ucho będące częścią głowy to musimy napisać ‘akhon’.
Słowo ‘kyrios’ na ogół tłumaczone jest na słowo ‘Pan’. Tymczasem, źródłosłów słowa ‘pan’ nie pochodzi od słowa ‘kyrios’ tylko od greckiego ‘Paon’.

Proszę zajrzyjmy do Encyklopedii Religii PWN i zobaczmy co znajdziemy gdy poszukamy słowa Pan:

Pan, gr. Pan, Paon, w religii staroż. Grecji bóg pasterski wywodzący się z Arkadii, opiekun owczych i kozich stad. Jego tryb życia (m.in. umiłowanie muzyki) odpowiadał zwyczajom pasterskim, lecz sam bóg strzegł stad, pozostając w oddali, a jego objawienie się wzbudzało popłoch wśród zwierząt i ludzi ("paniczny strach"); wywoływał także panikę podczas bitew. Wyobrażany był jako bóstwo koźlonogie, o brodatym obliczu, z rogami; przebywał w dzikiej naturze, często w towarzystwie nimf, z którymi pląsał do wtóru syryngi ("fletnia Pana"). Greckie imię boga jest prawdopodobnie związane etymologicznie z łac. pastor ['pasterz'], pasci ['paść']; w okresie mykeńskim poświadczona jest forma aiki-pata, Aigipan ['koźli pasterz']; w starożytności imię boga tłumaczono jako 'wszystek' (pan), gdyż swą dziwaczną postacią "uradował wszystkich bogów". Według mitu związanego z przybytkiem Zeusa Lykaiosa (Lykaion), P. był synem Zeusa i Kallisto, bratem eponima Arkadii, Arkasa, wg mitu z Kyllene synem Hermesa i nimfy, córki Dryopsa. Kult P. wywodził się z Arkadii, pod koniec VI w. p.n.e. rozpowszechnił się w Beocji, gdzie Pindar wiązał go z Wielką Matką, oraz w Fokidzie, gdzie w Delfach oddawano mu cześć wraz z nimfami w grocie korykejskiej. Według tradycji ateńskiej kult P. na terenie Attyki rozpowszechniono po bitwie pod Maratonem (490 p.n.e.): źródła archeol. poświadczają na terenie Attyki liczne groty poświęcone P., czczonemu razem z nimfami. Hymn homerycki Do Pana opowiada historię narodzin koźlonogiego; w hymnach orfickich (orfizm) P. nabrał cech kosmicznych. Według Plutarcha, w czasach Tyberiusza żeglarze, przepływający w pobliżu wyspy Paksos, usłyszeli wołanie "Wielki Pan umarł!"; pisarze chrześc. połączyli tę relację z narodzinami Chrystusa. W sztuce okresu hellenistycznego znane są zmysłowe przedstawienia P. napastującego Afrodytę, która broni się sandałem (Afrodyta z Panem i Erosem Nar. Muzeum Archeol., Ateny), i zalecającego się do chłopca, który uczy się gry na syryndze (Pan i Olimpos Muzeum Nar., Neapol). W okresie nowożytnym P. przedstawiali m.in. D. Teniers st. (Kunsthistorische Museum, Wiedeń), A. Rodin (Musee Rodin, Paryż); liczne wyobrażenia z nimfą Syrinks; ponadto kantata J.S. Bacha Spór Feba z Panem.
Lech Trzcionkowski
Religia. Encyklopedia PWN. T. 7 c Wydawnictwo Naukowe PWN S.A.

Okazuje się, że słowo ‘pan’, to imię własne greckiego boga Pan. W Polsce przedwojennej stało się tytułem określającym kogoś ważnego, wyżej postawionego w chierarhi społecznej, lecz po drugiej wojnie światowej zmieniło swoje znaczenie. Zaczęto mówić:
Panowie to byli przed rewolucją.
Pani przedszkolanka.
Pani sprzątaczka.
Student żebrak ale pan.
Pan nie oznacza dziś wyższej pozycji społecznej lecz jest zwrotem grzecznościowym używanym niezależnie od pozycji danej osoby.
W polskich przekładach Biblii tłumaczenie słowa kyrios na pan ma długą tradycję.

Proszę zajrzyjmy psalm 83:19 i zobaczmy dwa przekłady Biblijne:

Biblia Gdańska wyd. 1632 rok

A tak niech poznają, żeś ty, którego imię jest Pan, tyś sam Najwyższym nad wszystką ziemią.

Biblia Warszawsko Praska:

Niech poznają, że to Ty jesteś, i “Pan" jest Twoje imię, i że Tyś jeden najwyższy ponad całą ziemią.

Proszę przyjrzyjmy się też innym wersetom w innych przekładach.

Biblia Tysiąclecia

Kapłańska 19:12 Nie będziecie przysięgać fałszywie na moje imię. Byłoby to zbezczeszczenie imienia Boga twego. Ja jestem Pan!

Powtórzonego Prawa 5:11 Nie będziesz brał imienia Pana, Boga twego, do czczych rzeczy, bo nie dozwoli Pan, by pozostał bezkarny ten, kto bierze Jego imię do czczych rzeczy.

Amosa 9:6 Pan zbudował na niebiosach pałac wysoki, a sklepienie jego oparł o ziemię; nazywa wodę morzem i rozlewa ją na powierzchni ziemi, Pan - oto imię Jego.

Biblia Warszawska

Zachariasza 14:9 I będzie Pan królem całej ziemi. W owym dniu Pan będzie jedyny i jedyne będzie jego imię.

Biblia Nowego Świata

Mateusza 7:22,23 Wielu mi powie w owym dniu: ‚Panie, Panie, czyśmy w twoim imieniu nie prorokowali i w twoim imieniu nie wypędzali demonów, i w twoim imieniu nie dokonywali wielu potężnych dzieł?’ 23 Ale ja wtedy im wyznam: Nigdy was nie znałem! Odstąpcie ode mnie, czyniciele bezprawia.


Dobrze jest pamiętać, że podobnie jak Jehowa jest imieniem własnym wszechwładnego władcy tak Pan jest imieniem własnym greckiego Boga.
Z pewnymi zwrotami Biblijnymi zawierającymi imię Pan oswoiliśmy się, sprawdźmy się jak zabrzmią pewne zwroty Biblijne, gdzie tytuł przynależny Bogu zastąpimy imionami nie mającymi podstaw Biblijnych.
Na przykład:

Psalmy 147:5
5 Nasz Atena jest wielki i obfituje w moc; jego zrozumienie jest nie do opowiedzenia.
Atena, Athena, gr. bogini mądrości, sztuki wojennej, opiekunka grodów, królów i herosów, z czasem bóstwo wspólnoty obywatelskiej (polis).

1 Koryntian 16:22
22 Jeżeli ktoś nie kocha Erosa, niech będzie przeklęty. Przyjdź, nasz Erosie!
Eros, łac. Amor, gr. bóg miłości i pożądania seksualnego, utożsamiany z rzym. Amorem; był także uznawany za siłę podtrzymującą gatunki i porządkującą wszechświat. W Grecji cieszył się szczególną czcią; był mu poświęcony m.in. jeden z najstarszych kultów w Tespiach.

2 Koryntian 8:19
19 Nie tylko to, lecz został on też ustanowiony przez zbory naszym towarzyszem podróży w związku z tym życzliwym darem, który mamy rozdzielić ku chwale Konia i na dowód gotowości naszego umysłu.
Koń, jeden z najważniejszych symboli zwierzęcych w religiach euroazjat.; W szamanizmie k. jest przewodnikiem duszy zmarłego i opiekunem szamana w jego zaświatowych podróżach;

2 Tym. 1:8
8 Dlatego nie wstydź się świadectwa o naszym Mikołaju ani mnie, więźnia ze względu na niego, ale miej udział w cierpieniu zła dla dobrej nowiny według mocy Boga.
Mikołaj, Mikołaj z Myry, Mikołaj z Bari, święty, ur. w III w., wg tradycji opiekun ubogich (wzór dobroci i troski o bliźnich), także kupców , żeglarzy, więźniów, młodych panien.

Rzymian 10:12
12 Nie ma bowiem różnicy między Żydem a Grekiem, bo nad wszystkimi jest ten sam Cesarz, bogaty dla wszystkich, którzy go wzywają.
Cesarz, władca cesarstwa, tytuł monarszy wywodzący się od jednego z członów imienia Gajusza Juliusza Cezara (Cezar); łac. słowo Caesar stanowiło jego przydomek rodowy (cognomen), noszony również przez Oktawiana (jako adoptowanego syna Cezara) i odtąd używany jako element tytulatury (imienia) władców państwa rzym. (cezar).

Jana 10
14 Ja jestem wspaniałym pasterzem i znam moje owce, a moje owce znają mnie,
Filipian 3:20
20 A nasze obywatelstwo jest w niebiosach, skąd także skwapliwie oczekujemy wybawcy, Pana ...
Pan, gr. Pan, Paon, w religii staroż. Grecji bóg pasterski wywodzący się z Arkadii, opiekun owczych i kozich stad. Jego tryb życia (m.in. umiłowanie muzyki - "fletnia Pana") odpowiadał zwyczajom pasterskim, lecz sam bóg strzegł stad, pozostając w oddali, a jego objawienie się wzbudzało popłoch wśród zwierząt i ludzi ("paniczny strach"); wywoływał także panikę podczas bitew.

Co prawda oswoiliśmy się z słowem Pan w wielu wersetach, warto się jednak zastanowić czy nie zachodzi konieczność zweryfikowania i poprawienia tłumaczeń i opracowań biblijnych?

Proszę przeczytajmy jeszcze kilka wersetów w przekładzie z Biblii Nowego Świata:

Dzieje 9:15
15 Lecz Pan rzekł do niego: „Idź, bo człowiek ten jest mi naczyniem wybranym, aby nieść moje imię do narodów, a także do królów oraz do synów Izraela.
Marka 16:20
20 Oni zaś wyszli i wszędzie głosili, podczas gdy Pan współdziałał z nimi i wspierał tę wieść towarzyszącymi znakami.
Łukasza 10:17
17 Potem siedemdziesięciu z radością powróciło, mówiąc: „Panie, nawet demony się nam podporządkowują, gdy używamy twego imienia”.
Mateusza 7
22 Wielu mi powie w owym dniu: ‚Panie, Panie, czyśmy w twoim imieniu nie prorokowali i w twoim imieniu nie wypędzali demonów, i w twoim imieniu nie dokonywali wielu potężnych dzieł?’ 23 Ale ja wtedy im wyznam: Nigdy was nie znałem! Odstąpcie ode mnie, czyniciele bezprawia.

Problem ten dotyczy też wszystkich wydawnictw wokół biblijnych w języku polskim .

[haael]

Ale kręcisz. Słowo "pan" w języku polskim nie pochodzi od imienia greckiego bóstwa, tylko od słowa "żpan", rodzaju ubioru, który nosili posiadacze ziemscy. Później słowem tym zaczęto określać samych posiadaczy, a nie ich ubiór, natomias ubiór zaczęto określać słowem "żupan". Od słowa "żpan" wywodzi się słowo "pan", czyli władca. Takie było oryginalne znaczenie tego słowa; "panować" oznaczało rządzić. Później ze względów społecznych każdego człowieka zaczęto określać słowem "pan", niezależnie, czy był to szlachcic, czy ubogi chłop.
Ale jeszcze dzisiaj słowo "pan" niesie w sobie ładunek szacunku. Kogoś postawionego niżej od nas nie nazwiemy "panem", tylko będziemy mówić "ty", a kompletnych gburów nazywami "chamami", tak jak "panowie" kiedyś określali chłopów.

[Jacek]

Żupan u zachodnich i południowych Słowian we wczesnym średniowieczu: naczelnik żupy, okręgu
inaczej Pan Okręgu

Również starogreckie słowo panowanie ma swój źródłosłów wywodzący się od bożka Pana.

W krajach słowiańskich żupanem w wiekach średnich nazywano urzędnika administracji zarządzającego w imieniu suwerena danym obszarem, określanym mianem żupy. Urząd taki istniał również w Polsce, gdzie oznaczał wysokiego rangą dostojnika królewskiego.

Żupan to także staropolski ubiór męski w formie długiej sukni zapinanej na haftki, guzy lub szamerowanej, ze stojącym kołnierzem i wąskimi rękawami, noszony przez szlachtę od XVI w. do połowy XIX w.

Żupan w dawnych Węgrzech naczelnik komitatu (odpowiednik kasztelanii), nazwa przejęta przez Słowian, oznaczała zwierzchników administracji terenowej, od niej pochodzi tytuł grzecznościowy "pan".

Nazwa stroju powstała od tytułu a nie tytuł od stroju.

[haael]

Również starogreckie słowo panowanie ma swój źródłosłów wywodzący się od bożka Pana.

Czy potrafisz to jakoś uzasadnić?

Nazwa stroju powstała od tytułu a nie tytuł od stroju.

No dobra, tu mogę przyznać Ci rację. Ale słowo "pan" nie powstało od bożka Pana.

[Tomasz O.]

Warto się zastanowic - kiedy w języku polskim powstało słowo "pan" polacy wierzyli w Boga, w bożków greckich czy byli w ogóle niewierzącymi - poganami? Jezeli powstało od tego bożka to musieli wierzyc wszyscy w greckich bożków.Dla mnie to troszke dziwne.

[Jacek]

Również starogreckie słowo panowanie ma swój źródłosłów wywodzący się od bożka Pana.

Czy potrafisz to jakoś uzasadnić?

Pierwotnie greckie słowo ‘Pan’ znaczyło ‘wszystko’ i takie znaczenie ma też do dziś. Tak bywa też tłumaczone w przekładach Biblijnych na język polski. Czy wcześniej funkcjonowało jako imię własne nie wiem. Dopiero od czasów bożka Pana nabrało nowego znaczenia. Bogowie greccy w mitologii mieli formę władzy nad ludźmi może dlatego nazwano zarządzanie panowaniem, a może od lęku jaki wzbudzał Pan formę władzy opartą na lęku nazwano panowaniem - nie wiem. Możemy przeczytać jeszcze jedną notatkę encyklopedyczną, która może nam lepiej zrozumieć zagadnienie.

PAN (gr. Pan) w mit. gr. arkadyjskie bóstwo lasów, pól i stad (por. jego przydomek Nómios, tj. „Pasterz", syn Hermesa i nimf' Dryopc wg innych wersji Hermesa i Soso, Hermesa i Penelopy; Penelopy i wszystkich jej zalotników; Penelopy i Apollona, Penelopy i Odyseusza lub Zeusa i Hybris. Dryope porzuciła nowo narodzonego chłopca przerażona jego brzydotą, ale Hermes zabrał owiniętego w zajęczą skórę syna na Olimp, gdzie dziecko spodobało się wszystkim bogom (gr.pan „wszystek").
Pana przedstawiano jako należąca do orszaku Dionizosa istotę koźlonogą, dwurogą i pokrytą sierścią ; z racji koziego wyglądu zwano go Ajgipanem (gr. Aigipan „Koźli Pan"), a jego podobieństwo do satyrów powodowało, że nosili oni także nazwę panów, panes, ale bogowie olimpijscy przezywali Pana „psem Wielkiej Bogini", tj. Kybele.
Słynął z umiejętności tanecznych. Skonstruował pierwszą fujarkę, został mistrzem gry na tym instrumencie i - zdaniem Midasa – pokonał w muzycznym konkursie samego Apollona. W dawnych czasach udzielał wyroczni i Apollona nauczył sztuki wieszczenia.
Cechowała go niezmożona aktywność seksualna, a obiektem jego zalotów byty boginie, nimfy, młodzieńcy i zwierzęta. Znalazł miejsce schronienia Demeter, co pozwoliło Mojrom nakłonić ją do powrotu na Olimp; ostatecznie więc przyczynił się walnie do przerwania głodu panującego na ziemi.
Przebywał w górach i gajach, gdzie u źródeł drzemał w upalne południa, a tych. którzy go budzili, karał nagłym (panicznym) strachem, stąd sen o Panie traktowano Jako zapowiedź zamętu i niepokoju.
U boku Zeusa walczył z tytanami, przerażając ich swoim rykiem i wsparł Ateńczyków w bitwach z Persami pod Maratonem i Salaminą. Zmarł u schyłku świata antycznego. W koncepcji orfików elementy Wszechświata uznawano za części ciała Pana, on sam uchodził za stwórcę ziemi, którą oddzielił od morza. W Rzymie Pana identyfikowano z Inuusem.
Andrzej M. Kempiński – mitologia ludów Indoeuropejskich.

[Jacek]

Warto się zastanowic - kiedy w języku polskim powstało słowo "pan" polacy wierzyli w Boga, w bożków greckich czy byli w ogóle niewierzącymi - poganami? Jezeli powstało od tego bożka to musieli wierzyc wszyscy w greckich bożków.Dla mnie to troszke dziwne.

Nie sądzę, że nazwa ta w Polsce została przyjęta na wskutek wiary w bożka Pana.
Podobnie też jak wiele innych nazw ulega ewolucji, zmienia znaczenie i wydźwięk emocjonalny.
Niezależnie od swego znaczenia jest to imię własne bożka.
Co jak co, tłumacze Biblijni powinni zachowywać wyjątkową czujność co do nazw.
Weźmy na przykład imię własne ‘Alfons’. Ma ono też znaczenie związane z formą sprawowania władzy.
Rozumiem, że zastąpienie imienia Bożego imieniem Bożka Pan może to być tylko ‘ironią losu’ lecz może to też być celowe działanie Szatana. Jak jest naprawdę nie wiem.

Niemniej proszę przypomnijmy sobie wersety dotyczące imienia Bożego i zestawmy je z informacjami na temat bożka Pana.

Biblia Gdańska
Psalm 83:18 A tak niech poznają, żeś ty, którego imię jest Pan, tyś sam Najwyższym nad wszystką ziemią.

Obiektem zalotów seksualnych Pana były boginie, nimfy, młodzieńcy i zwierzęta.

Biblia Warszawsko Praska:
Psalm 83:18 Niech poznają, że to Ty jesteś, i “Pan" jest Twoje imię, i że Tyś jeden najwyższy ponad całą ziemią.

Pan - istota koźlonoga, dwuroga i pokrytą sierścią.


Biblia Tysiąclecia
Kapłańska 19:12 Nie będziecie przysięgać fałszywie na moje imię. Byłoby to zbezczeszczenie imienia Boga twego. Ja jestem Pan!

Bożka Pana cechuje niezmożona aktywność seksualna.

Powtórzonego Prawa 5:11 Nie będziesz brał imienia Pana, Boga twego, do czczych rzeczy, bo nie dozwoli Pan, by pozostał bezkarny ten, kto bierze Jego imię do czczych rzeczy.

Bogowie olimpijscy przezywali Pana „psem Wielkiej Bogini", tj. Kybele.


Amosa 9:6 Pan zbudował na niebiosach pałac wysoki, a sklepienie jego oparł o ziemię; nazywa wodę morzem i rozlewa ją na powierzchni ziemi, Pan - oto imię Jego.

Bożek Pan stworzył ziemię, którą oddzielił od morza. Elementy Wszechświata uznawano za części ciała Pana.


Biblia Nowego Świata
Mateusza 7:22,23 Wielu mi powie w owym dniu: ‚Panie, Panie, czyśmy w twoim imieniu nie prorokowali i w twoim imieniu nie wypędzali demonów, i w twoim imieniu nie dokonywali wielu potężnych dzieł?’ 23 Ale ja wtedy im wyznam: Nigdy was nie znałem! Odstąpcie ode mnie, czyniciele bezprawia.

Pan u boku Zeusa walczył z tytanami, przerażając ich swoim rykiem i wsparł Ateńczyków w bitwach z Persami pod Maratonem i Salaminą.

[bury]

W języku polskim na ogół greckie słowo ‘kyrios’ bywa tłumaczone na ‘Pan’.

Masz te same problemy, co ja miałem przez lata rozumując tak, jak JP Organizacja. Ale na tej drodze rozumowania nie rozwiązałem paradoksów, jakie powstaja w kontakcie z Pismem. Jest on zbyt uproszczony, mówiąc językiem Pisma, zbyt cielesny, ikoniczny. Trzymasz się litery Pisma jak Żydzi trzymali się litery Prawa. I myślisz, że wszystko Ci gra! Nie wszystko i na tym polega problem, bo kto nie rozumie wszystkiego ten potencjalnie nie rozumie niczego. Tylko, jeżeli zmierzysz się z tymi paradoksami, jeśli nie odwrócisz od nich oczu ale będziesz drążył do uzyskania odpowiedzi, tylko wtedy pojmiesz na czym polega robiony przez Ciebie dziś błąd. Życzę Ci powodzenia w poszukiwaniach.