Napisano 2009-10-05, godz. 11:56
Karol P. Schubert: O języku Przekładu Nowego Świata słów kilka
W publikacjach Towarzystwa Strażnica wielokrotnie występuje twierdzenie, że Przekład Nowego Świata, czyli Pismo Święte w wersji Świadków Jehowy, odznacza się zrozumiałym językiem. Oto przykład takiej autoreklamy:
„Przekład Nowego Świata przyczynia się też do uświęcenia imienia Jehowy przez oddanie Jego natchnionych Pism jasnym, zrozumiałym językiem, umożliwiającym czytelnikowi właściwe zrozumienie sensu” – „Całe Pismo jest natchnione przez Boga i pożyteczne”, ss. 327-328, ak. 3, Studium 8, „Zalety ‘Przekładu Nowego Świata’” (kursywa moja, K.S).
Niektórzy Świadkowie Jehowy skarżyli mi się na ten przekład, że nie jest dla nich zrozumiały, ani przystępny w czytaniu, dlatego nawet po wielu latach od wprowadzenia go w zborach jako obowiązującego tłumaczenia, korzystają z Biblii Warszawskiej. W związku z tym poczułem się przez nich zdopingowany do napisania krótkiego szkicu na temat języka tej wersji Biblii.
Zmiany tradycyjnych pojęć biblijnych
W Przekładzie Nowego Świata (w skrócie NŚ) celowo zastąpiono tradycyjne słowa, wykorzystywane w piśmiennictwie i publicznym nauczaniu chrześcijańskim innymi terminami. Rozważmy dwa przykłady.
1. Greckie słowo charis, które oznacza łaskę, niezasłużoną przychylność, oddano jako „niezasłużoną życzliwość”.
Porównajmy wersety, głoszące zbawienie z czystej łaski Bożej w dwóch tłumaczeniach i przekonajmy się sami, które wyraża tę myśl bardziej dobitnie.
Efezjan 2:8-10, NŚ Efezjan 2:8-10, Biblia Warszawska
„8 Właśnie za sprawą tej życzliwości niezasłużonej zostaliście wybawieni przez wiarę; i nie stało się to dzięki wam — jest to dar Boży. 9 Bynajmniej nie dzięki uczynkom, żeby nikt nie miał podstaw do chełpienia się. 10 Jesteśmy bowiem jego dziełem, stworzeni w jedności z Chrystusem Jezusem do dobrych uczynków, które Bóg zawczasu przygotował, abyśmy w nich chodzili”. (NŚ)
„8 Albowiem łaską zbawieni jesteście przez wiarę, i to nie z was: Boży to dar;
9 Nie z uczynków, aby się kto nie chlubił.
10 Jego bowiem dziełem jesteśmy, stworzeni w Chrystusie Jezusie do dobrych uczynków, do których przeznaczył nas Bóg, abyśmy w nich chodzili”. (BW)
Trzeba przyznać, że Przekład Nowego Świata trafnie oddaje wersety 8 i 9, choć osobiście uważam, że lepiej jest zachować słowo „łaska”, a jedynie objaśniać jego treść wszystkim zainteresowanym. Przecież nie zastępujemy żadnym innym pojęciem biblijnego terminu „usprawiedliwienie”, lecz wykładamy jego sens. Przekład tych wersetów w Biblii Warszawskiej jest bardzo zrozumiały i łatwy w odbiorze.
Natomiast charakterystyczna jest różnica, jaka występuje między dwoma przekładami w wersecie 10: Biblia Strażnicy mówi o tym, że jesteśmy „stworzeni w jedności z Chrystusem Jezusem do dobrych uczynków”, podczas gdy Biblia Warszawska głosi, iż jesteśmy „stworzeni w Chrystusie Jezusie do dobrych uczynków”.
Ta różnica jest bardzo istotna, gdyż według wersji Świadków możemy być obok Jezusa, lecz być z Nim zjednoczeni, a według wersji tradycyjnej (zgodnej z greką), jesteśmy w Chrystusie. Harmonizuje to z faktem, że Pan Jezus przyrównał nas do członków swego Ciała oraz do latorośli wyrastających z Niego, jako krzewu winnego i trwających w Nim (1 Koryntian 12:12-27; Jana 15:1-8). Jesteśmy w Nim, a nie obok Niego. Tylko ten, kto „jest w Chrystusie”, a nie obok Niego, „nowym jest stworzeniem” (2 Koryntian 5:17, BW). Tylko taki człowiek dostępuje zbawienia.
2. W miejsce greckiego słowa pneuma („duch”), występującego w znaczeniu niematerialnego składnika człowieka, użyto wyrażenia „życie duchowe”.
Hebrajczyków 12:9, 22-23, NŚ Hebrajczyków 12:9, 22-23, BW
„9 Ponadto mieliśmy ojców o takim ciele jak nasze, którzy nas karcili, a odnosiliśmy się do nich z respektem. Czyż tym bardziej nie mamy się podporządkować Ojcu naszego życia duchowego i żyć?
22 Ale wy przystąpiliście do góry Syjon i do miasta Boga żywego, Jerozolimy niebiańskiej, i do miriadów aniołów, 23 w ogólnym zgromadzeniu, i do zboru pierworodnych, którzy są zapisani w niebiosach, i do Boga, Sędziego wszystkich, i do życia duchowego prawych, którzy zostali doprowadzeni do doskonałości”. (NŚ)
„9 Ponadto, szanowaliśmy naszych ojców według ciała, chociaż nas karali; czy nie daleko więcej winniśmy poddać się Ojcu duchów, aby żyć?
22 Lecz wy podeszliście do góry Syjon i do miasta Boga żywego, do Jeruzalem niebieskiego i do niezliczonej rzeszy aniołów, do uroczystego zgromadzenia
23 I zebrania pierworodnych, którzy są zapisani w niebie, i do Boga, sędziego wszystkich, i do duchów ludzi sprawiedliwych, którzy osiągnęli doskonałość”. (BW)
Choć w grece Nowego Testamentu występuje w wersecie 9 na oznaczenie „duchów” jedno słowo pneuma („duch”) w liczbie mnogiej, to jednak autor przekładu Świadków zastąpił je zwrotem „nasze życie duchowe”. Dopasował on ten werset do teologii Strażnicy, w myśl której człowiek nie posiada niematerialnego ducha.
W wersecie 23 w Biblii Warszawskiej jest mowa o „duchach ludzi sprawiedliwych, którzy osiągnęli doskonałość”. Wierne tłumaczenie tego wersetu na pewno jest bardzo niewygodne dla Świadków Jehowy. Sugeruje bowiem, że między śmiercią a zmartwychwstaniem istnieje świadome życie: duchy ludzi sprawiedliwych egzystują bezcieleśnie aż do czasu zmartwychwstania, w którym połączą się z ciałami. Dlatego w swoim czasie naczelny teolog Towarzystwa Strażnica, Frederick W. Franz, były katolik i były protestant, autor przekładu Biblii Świadków, ponownie zamienił grecki wyraz pneuma na zwrot „życie duchowe”. Pozostaje tajemnicą, jak można przystąpić do czyjegoś życia duchowego.
Przykłady niezrozumiałych wypowiedzi w Biblii Towarzystwa Strażnica
Zajmijmy się teraz przykładami niejasnych tłumaczeń w wersji Świadków, które nie są obciążone problemami doktrynalnymi. Mogą natomiast sprawiać kłopot czytelnikowi.
1. Charakterystyczny jest fragment z Księgi Hioba 11:12, który porównamy w trzech przekładach.
Hioba 11:12, NŚ Ijoba 11:12, Biblia Gdańska
Joba 11:12, Biblia Warszawska
„Nawet mąż pustogłowy zyska dobrą pobudkę, gdy tylko zebra podobna do osła urodzi się człowiekiem”. (NŚ)
„Człowiek nierozumny nabywa rozumu, choć się jako źrebię leśnego osła rodzi człowiek”. (BG)„Czy głupi może nabyć rozumu, a dziki osioł może się urodzić jak człowiek?”. (BW)
Jak widać, wersja Przekładu Nowego Świata jest najbardziej niezrozumiała. Czytając ten fragment można dojść do wniosku, że „mąż pustogłowy” w żadnym wypadku nie zdoła zyskać dobrej pobudki, gdyż niespotykane jest w naturze, by zebra podobna do osła rodziła się człowiekiem. Zatem sprawa jest beznadziejna. Takiego cudu natury jeszcze nie widziano. Być może sposób oddania tego wersetu w Biblii Świadków zaważył na tym, że w skorowidzach wydanych przez Towarzystwo Strażnica nie sposób znaleźć komentarza do tego wersetu.
Natomiast bardzo dosłowna Biblia Gdańska wyraża inną myśl: człowiek nierozumny ma szansę nabyć w życiu rozumu, choć rodzi się jako niemądry i samowolny jak osioł.
Biblia Warszawska oddaje treść hebrajskiego oryginału mniej wiernie niż Biblia Gdańska, lecz jest bardziej zrozumiała dla przeciętnego czytelnika niż Przekład Nowego Świata.
2. Księga Izajasza 51:4 jest kolejnym ciekawym przykładem, któremu warto poświęcić chwilę uwagi.
Izajasza 51:4, NŚ Izajasza 51:4, Biblia Warszawska
„Zwróć na mnie uwagę, mój ludu, a ty, moja grupo narodowościowa, nadstaw ku mnie ucha. Bo ode mnie wyjdzie prawo, a moje sądownicze rozstrzygnięcie ustanowię światłem dla ludów”. (NŚ) „Zwróć na mnie uwagę, mój ludu, i słuchaj mnie, mój narodzie, bo ode mnie wyjdzie nauka, a moje prawo stanie się światłem ludów”. (BW)
W powyższym wersecie występują dwa hebrajskie pojęcia, z których pierwsze oznacza lud, naród, plemię, mieszkańców, ludzi i ludność. Natomiast drugie dotyczy narodu lub ludu.
Biblia Warszawska oddaje ten tekst bardzo zrozumiale. Natomiast dziwnie w przekładzie Świadków brzmi w języku polskim sposób zwracania się Boga do Izraela: „a ty, moja grupo narodowościowa”. Pomyślmy, jakie wrażenie odnieśliby obywatele, gdyby Prezydent Rzeczpospolitej zwrócił się w przemówieniu do narodu: „a ty, moja grupo narodowościowa”. Prawda, że brzmi to sztucznie i nienaturalnie? Natomiast nikt nie odebrałby tego negatywnie, gdyby przemówił tak: „mój narodzie”, jak to przedstawia Biblia Warszawska.
3. Zapoznajmy się jeszcze z jednym przykładem, z Księgą Izajasza 11:8.
Izajasza 11:8, NŚ Izajasza 11:8, BW Izajasza 11:8, BT
„I dziecię ssące będzie się bawić nad jamą kobry, a dziecko odstawione od piersi położy rękę na szczelinie świetlnej jadowitego węża”. (NŚ)
„Niemowlę bawić się będzie nad jamą żmii, a do nory węża wyciągnie dziecię swoją rączkę”. (BW) „Niemowlę igrać będzie na norze kobry, dziecko włoży swą rękę do kryjówki żmii”. (BT)
Takie wyrażenia, jak „dziecię ssące”, „dziecko odstawione od piersi”, „szczelina świetlna” i „jadowity wąż”, zapewne dość wiernie oddają sens oryginalnych słów hebrajskich. Jednak porównanie tłumaczenia Świadków z przekładami ukazanymi obok dowodzi, jak trudny bywa język Przekładu Nowego Świata i jak zastąpiono tam pojedyncze słowa hebrajskie całymi zwrotami. Nietrudno ocenić, który przekład jest bardziej zrozumiały i przystępny.
Wnioski
Rozważyliśmy tylko niektóre przykłady ukazujące język Przekładu Nowego Świata. Materiał ten w żadnym wypadku nie jest wyczerpującym studium. Jest tylko bodźcem do zastanowienia się, czy faktycznie Biblia w wersji Towarzystwa Strażnica jest napisana „jasnym, zrozumiałym językiem, umożliwiającym czytelnikowi właściwe zrozumienie sensu”.
Zachęcam Czytelników związanych ze Świadkami Jehowy do zaopatrzenia się w inne przekłady i dokonania stosownych porównań. Nie przyjmujcie dogmatycznie twierdzeń o wyższości waszej Biblii nad innymi tłumaczeniami. Zbadajcie tę sprawę dokładnie, bo to może:
1. Wpłynąć na wasze zrozumienie Słowa Bożego.
2. Zaważyć na waszej teraźniejszości i przyszłości, zwłaszcza tej wiecznej. Przemyślcie dobrze, czy jesteście w Chrystusie jako nowe stworzenie, czy też obok Niego, może nawet bardzo daleko od Zbawiciela.
Opracował: Karol P. Schubert
