Czasem Świadkowie Jehowy argumentują w dyskusjach, że
nawet teksty Qumrańskie pisane przez pobożnych Qumrańczyków żyjących przed
czasami Jezusa używają tetragramu YHWH. Ma to niby oznaczać, że Qumrańczycy mieli do
tetragramu takie samo podejście jak Świadkowie Jehowy, tzn.
wstawiali go zawsze tam, gdzie w tłumaczeniach Biblii pierwotnie się on
znajdował.
[Świadkowie Jehowy w swej obsesji wstawili tetragram nawet do swego Przekładu
Pism Nowego Testamentu, czyli tam gdzie go w oryginalnych zachowanych tekstach nie
było].
Jednak ciekawą informacje na temat stosunku Qumrańczykow do tetragramu znalazłem w książce "101 pytań o Qumran" autorstwa Josepha A.
Fitzmayer (edycja polska The Enigma Press, Kraków 1997). Autor tej książki jest
naukowcem. Jak podaje biograficzna nota w powyższej książce (Słowo wstępne,
s. xi) Fitzmayer ma zrobiony doktorat w John Hopkins University, a także
jest profesorem języków i cywilizacji Bliskiego Wschodu w Instytucie Orientalistycznym w Chicago. Jest księdzem katolickim (jezuita). Z tego
co czytamy w jego powyższej książce wynika, że żyjący niedługo przed Jezusem
pobożni Qumrańczycy, będący świadkami cennej tradycji żydowskiej swego okresu, nie podzielali w żadnym wypadku obsesyjnego stosunku Świadków Jehowy
do tetragramu, który to stosunek polega na niewolniczym wstawianiu go
wszędzie tam gdzie jest w tekście. W przeciwieństwie do Świadków Jehowy, którzy wstawili tetragram nawet tam gdzie go nie było, qumrańczycy
traktowali go sobie dość swobodnie, nie zawsze widzieli potrzebę aby tetragram przekładać w swych pismach świętych. Praktyka takiego traktowania
tetragramu pokazuje, ze to wcale nie odstępczy chrześcijanie w III i IV wieku
wprowadzili praktykę usuwania tetragramu, jak to twierdzą Świadkowie Jehowy
(por. Imię Boże, które pozostanie na zawsze, str. 25), ale praktyka ta
była znana już przed chrześcijaństwem w pobożnych wspólnotach żydowskich.
Fitzmayer pisze, że wśród pism qumrańskich tetragram zachował się w wielu pismach
(Fitzmayer, str. 59), ale w przypadku tłumaczeń Pisma Świętego ST był też zastępowany przez nich takimi tytułami jak na przykład 'pan' - adonay.
Takiego zastępstwa dokonano w qumrańskim 1 QH 7, 28, który jest swobodnym przekładem Wj 15, 11 (por. Fitzmayer, str. 59). Tetragram YHWH
jest też wymiennie używany z Adonay (pan) w 1 QIs a - ([np. 3:20-25] Fitzmayer, tamże). Inna informacja jaką Fitzmayer podaje (Tamże, str.
59-60), tyczy się zastępowania przez qumrańczyków tetragramu kropkami w ich pismach. Tak jest w tłumaczeniu Iz 40, 3 gdzie w hebrajskim tekście jest
Jahwe. Qumrański 1 QS 8, 14 wstawia zamiast tetragramu kropki w tym miejscu. Inne teksty qumrańskie które tak robią to (podaje za Fitzmayerem, str.
59-60) takie oto następujące fragmenty:
Zwój A Izajasza z groty 1 (33:7 w dodatku powyżej linii Iz 40:7)
Ponadto:
4QSam 1,3 (odpowiednik 1 Sam 25,31)
4QSam 3,7 (odpowiednik 2 Sm 15:8)
4Q Testim [4Q175] 1:19 (odp. Wj 20:21b w odmianie samarytańskiej i Pwt
33:11).
4Q Tanh [4Q176] 1-2 i 6.7.9.
(odp. Iz 40:1-5)
4QTanh 1-2 ii 3 - (odp. Iz 49:14).
4 Q Tanh 8-11, 6.8.10 (odp. Iz 54:5.6.8, z zastąpieniem czyli dodaniem
tetragramu tam gdzie nie występuje on w TM).
Inne teksty Qumrańskie zastępowały tetragram YHWH na jeszcze inne sposoby. Np. przez substytut hw'h [Fitzmayer, str. 60].
Ale to nie wszystkie sposoby jakimi zastępowano tetragram w pismach qumrańskich, będących tłumaczeniem Pism Starego Testamentu.
Niektóre qumrańskie greckie odpisy Biblii, miały w miejsce tetragramu
Kyrios. Są to:
4QLXXLev (a).
4QLxxNum.
4QLxxDeut.
Również Greek papirus z II wieku przed Chr. ma w miejsce tetragramu Kyrios.
Jeszcze inny Qumrański tekst grecki Księgi Kapłańskiej z groty 4 zawiera tetragram oddany po prostu przez "Iao" (4QLXXLev.b). Jest to forma
imienia Boga. Fitzmayer konkluduje, że w pismach qumrańczykow istniał szacunek dla
imienia Bożego, ale jednocześnie istniała - cytuję - "tendencja
do tego, by nie czytać tetragramu jako Jahweh, lecz jako Adonay" (Fitzmayer, str. 60).
Fitzmayer pisze też [tamże], że jeszcze w czasach przedchrześcijańskich zaczęła przeważać tendencja ku temu, aby zacząć w greckich kopiach ST
zastępować imię Boga YHWH słowem Kyrios. To świadczy wyraźnie przeciw
tezie Świadków Jehowy wyrażonej w ich wyżej cytowanej broszurze Imię Boże...,
która podaje, że kościołowi "pseudochrzescijańskiemu" w
pierwszych wiekach "udało się całkowicie usunąć je [Imię Boże - Tetragram YHWH - przyp. JL] z
greckich kopii obu części Biblii" (str. 25). Świadkowie piszą też w tej
przed chwilą cytowanej broszurze, że w czasach przedchrześcijańskich, a
szczególnie po czasach Hieronima opuszczano imię Boże w Septuagincie. Jest to
próba obwinienia chrześcijaństwa za rzekome zapędy do 'rugowania' imienia Bożego
z LXX. Jest to rzecz jasna nieprawda. Jak widać po powyższych przytoczeniach z Fitzmayera, zwyczaj zastępowania tetragramu
'panem' (adonay, kyrios) był znany już II wieki przed chrześcijaństwem u kopistów Septuaginty i również Qumrańczyków. Istnieją nawet takie
zachowane
do dziś fragmenty Septuaginty z czasów przedchrześcijańskich (również II wieku przed Chr.), które również mają w miejsce tetragramu "Kyrios".
Tym samym widać w jakich niedomówieniach trzyma Strażnica swe owce. Teza broszury Świadków Imię Boże...., oraz teza ich Chrześcijańskich
Pism greckich z 1994 (patrz dodatek, str. 408, 411) mówiąca o tym, że dopiero za czasów
chrześcijan zaczęto rugować imię Boże z rękopisów Septuaginty, jest
mitem. Jak widać po powyższym, tradycja zastępowania tetragramu jest dużo wcześniejsza niż chrześcijaństwo. Była to tradycja tak powszechna w czasach
przedchrześcijańskich, ze sięgnęła nawet wspólnotę z Qumran.
Jan Lewandowski; sierpień 2001