6 replies to this topic

[agaa]

Interesuje mnie samo wystepowanie formy 'Jehowa' w polskiej literaturze. Czytając 'Kordiana' Słowackiego oraz 'Nie-Boską komedię' Krasińskiego nie trudno natknąć się na tą formę imienia Boga. Zastanawia mnie czy w dawnej Rzeczpospolitej owa forma była rozpowszechniona, czy można się z nią spotkać jeszcze wcześniej.
Będę wdzięczna za jakiekolwiek informacje

[jb]

W przykłady tego typu obfituje chyba głównie literatura dziewiętnastowieczna.
Ilustrujące to cytaty można znaleźć między innymi na stronach podejmujących kwestię imienia Bożego:

http://213.76.228.11...ozwa/imieb.html (JHWH - Jehowa: argumenty pozabiblijne)
http://www.rumburak..../literatura.htm (Imię Boże w literaturze pięknej)


Dodam, że formą "Jehowa" posługiwał się także (pominięty w powyższych zbiorach) Tadeusz Miciński (1873-1918).
Poniżej dwa wyjątki z jego poezji:

"Mej duszy osnowa,
którą ci składam na wieczność:
był ból i była konieczność
i Kain i grzech i Jehowa
i ducha śmiertelny głód -
a teraz wolność - i cud."

("Przed burzą" fragment)

* * *

"Zaklinam go w dawne imiona anielskie -
przypomina - budzi się, jak ze snu -
uśmiecha się, jak Jehowa, spoza mgławicy
a strumień piany toczy się po zoranych ustach."

("Białe róże krwi" fragment)


Jeżeli chodzi o literaturę anglojęzyczną, to obok Miltona i Dickinson wypada również wymienić Williama Blake'a (1757-1827):

"This is shewn in the Gospel, where he prays to the Father to send the comforter or Desire that Reason may have Ideas to build on,
the Jehovah of the Bible being no other than he who dwells in flaming fire.
Know that after Christs death, he became Jehovah."

("The Marriage of Heaven and Hell", fragment)


"Okazano to w Ewangelii tam, gdzie się Mesjasz modli do Ojca o zesłanie pocieszyciela, czyli Pożądania, aby Rozum mógł mieć Idee, by na nich budować; Jehowa z Biblii nikim innym nie jest, jako tym, co w płomienistym ogniu mieszka.
Wiedzcie, że po śmierci Chrystusa stał się on Jehową."

("Zaślubiny Nieba i Piekła", fragment
tłum. Wiesław Juszczak)


Oczywiście jest to tylko kilka wybranych pozycji pośrednio związanych z tematem.
Pozwoliłam sobie je zamieścić w nawiązaniu do Twojego pytania.

[Epoka]

Juliusz Słowacki
* * *
Na drzewie zawisł wąż...
I rzekł szatan do Ewy:
"Patrz — pod ciemnemi drzewy
We śnie leży twój mąż.

Jemu mówił Jehowa
Tajemnicę stworzenia
Ze światła i z promienia,
Z miłości i ze słowa...

Ja ci dam tajemnicę
Duchów, Jehowy sług,
Że Duch w Trójcy to Bóg,
Słowo — trzy błyskawice...

Zwycięż na ziemi zgon,
Rozwesel cały Eden;
Ja w was dwóch będę jeden,
A we mnie — ty i on...

Zdołaj... duchy spłomienić,
Szanując ciała dom,
Chwilę zamienić w grom,
Trójcę w jedność zamienić!

Sama ogniami stlej,
A gdy się mąż zamroczy,
Patrz mu ogniście w oczy,
Usta z ustami zlej!

Szepcząc do ucha wciąż
Czyń bez żalu i skruchy,
Ty i on — to dwa duchy,
Z wami — trzeci ja, wąż.

Jeśli masz ognia mało,
To ściągnij oto dłoni
Po owoc tej jabłoni,
Jej duchem podkarm ciało.

Ty będziesz świata panią!... "
Lecz już z jabłkiem od drzewa
Biegła w płomieniach Ewa,
A szatan poszedł za nią.

Oto z ziemią się stało,
Co z gwiazdy tropionemi:
Że próżność poszła z ziemi,
A duch węża wziął ciało.


Cyprian Kamil Norwid

Fiat i vivat

I
I Mojżesz nawet (a taki wielmożny!)
Na jednym Fiat przestać był ostrożny,
W źwierciadeł dziesięć złamawszy promienie,
By jako włócznie nie spadły Febowe;
Świadom, że lilia polna ma korzenie
I że wyścigać nie przyszedł Jehowę...
II
A cóż już mówić i o kim?!....

III
....skonanie,
Skończenie -- najmniej nie będąc ukazem --
W amen swym przecież dwójznaczy zarazem
Bezosobistym czyniąc: "Niech się stanie..."

[ewa]

"Lepiej ci było wraz z bracią Ablową
Przeżuwać życie na pokory zębie,
Kochać na rozkaz i wierzyć na słowo,
Paląc na stosie ofiarnym gołębie;
Niźli do boju stanąwszy z Jehową,
Przeglądać bytu i nicestwa głębie.
Nie byłbyś nosił fatalnej pieczęci,
Na którą z wstrętem patrzą wniebowzięci!"


(fragment wiersza Adama Asnyka "Do...")


http://poezja.interk...znanych&ude=257

[Terebint]

Znalazłem to na pl.soc.religia

LUDWIK KONDRATOWICZ (1823 - 1862)

W doli narodow, nim burza Jehowy
O sciany kraju uderzy w zapedzie,
Bog najprzod miesza stary lad domowy,
Zywioly bytu porozprzega wszedzie,
("Stare wrota", V, w. 1-4)


TEOFIL LENARTOWICZ (1822 - 1893)

Jehowa mocny, strzez, zeby dzieci tej ziemi
Nie poszly z Polski precz, jak my z Jerozolimy,
By studni ludy swych nie zamknely przed niemi,
Gdy srodkiem wielkich miast isc beda te pielgrzymy;
("Izrael", w. 1-4)


CYPRIAN NORWID (1821 - 1883)

Dziejow sad ma u siebie te straszna potege,
Ze moze slowa nie rzec i utworzyc ksiege,
Skoro nie gwalcac zdania ani rzeczy biegu,
Postawi tylko trumne przy trumnie w szeregu,
A wiatr katami onych zaswisnie w te slowa:
"Nie rzeklem nic... czytajcie! co zmowil Jehowa!"
("Rzecz o wolnosci slowa", XII, w. 162-167)

Druk - gocka litera,
Litera umiera...
Tys rzekl, o! Panie.
Jehowo, Jehowo,
Wracamy w Twe Slowo:
My bo Slowianie.
To slowo w bez-mowie,
Choc z niego przyslowie
I zmartwychwstanie!...
("Pol listu. Slowotwor", s. 383)


ADOLF NOWACZYNSKI (1876 - 1944)

Od Jehowy poczawszy kazdy artysta znajduje na
poczatku tylko chaos. Rzadko ktory jednak ma
ostatniego dnia czas spoczynku.
("Skotopaski sowizdrzalskie", s. 28)


ARTUR OPPMAN (1867 - 1931)

Zgasl moj Eli jak swieca zdmuchnieta,
Taka ladna smierc mu dal Jehowa...
Pan dobrodziej Majzelsa pamieta?
Pan dobrodziej nie widzial Jastrowa?
("Berek Jawor", V, w. 5-8)


MIECZYSLAW ROMANOWSKI (1834 - 1863)

Slucha ich rabin i rzecze: "Poslowie,
Na sadzie Pana przeniewiercom biada!
Jam sie tu zrodzil, tu sluzac Jehowie
Zgine, gdy zginie braci mych gromada."
"Rabinie! - posel niemiecki odpowie -
Nie miotaj darow, ktore-c kraj nasz sklada;
("Rabin", w. 17-22)


JULIUSZ SLOWACKI (1809 - 1849)

Gluche cierpiacych jeki, smiech ludzki nieszczery
Sa hymnem tego swiata - a ten hymn posepny,
Zblakanymi glosami wiecznie wniebowstepny,
Wpada miedzy grajace przed Jehowa sfery
Jak dzwiek niesfornej struny, Ziemia ta przekleta,
Co nas takim piastunki spiewem w sen kolysze.
Szczesliwy, kto sie w ciemnych marzen zamknal cisze,
Kto ma sny i o chwilach przesnionych pamieta.
("Godzina mysli", w. 1-8)

Znajdzie - ja sadze, ze znajdzie - i zycze
Ludziom malego serca: kornej wiary,
Spokojnej smierci. - Jehowy oblicze
Blyskawicowe jest ogromnej miary!
("Beniowski", piesn V, w. 461-464)

Onego czasu jedna z gwiazd wiecznego gmachu
Oblakala sie w drodze, jam ja zganil lotem,
Czulem w dloni jej serce bijace z przestrachu
Jak serce ptaka, ludzkim dotknietego grotem;
I drzaca polozylem przed tronem Jehowy.
("Kordian. Przygotowanie" w. 281-285)

A korone Jehowy przyozdobie perla
ludu zmartwychwstalego...
("Kordian" Akt III - Scena 4, w. 857-858)

"I niechaj będzie jakoby stoletnie.
Lecz nie. O Boże! nie słuchaj, Jehowa."
("Beniowski" Pieśń II w. 185)

"Jemu mówił Jehowa
Tajemnicę stworzenia
Ze światła i z promienia,
Z miłości i ze słowa.
"Ja ci dam tajemnicę
Duchów, Jehowy sług,"
("Na drzewie zawisł wąż" w. 5)


JOZEF SZUJSKI (1835 - 1883)

Co nam sie pytac, jaki bedzie los,
Co czasy przyniosly i lata:
W piersi kazdego jest Jehowy glos
I przyszlosc, i przeszlosc swiata.
("Maksyma", w. 5-8)


KORNEL UJEJSKI (1823 - 1897)

Od slonca pozaru sczerniala mi glowa,
A wkolo pustynia; do Ciebie Jehowa,
Podnosze placzacy moj glos.
("Hagar na puszczy", w. 1-3)

Jehowa! Jehowa! och wody, och rosy,
Kropelki, kropelki choc dzdzu!
(Ib., w. 47-48)

SZYMON BUDNY (ok.1530-1593)

"Rzekę Jehowie, nadzieja moja i zamek moj, [...]"
"Bo Ty, Jehowo, nadzieja moja; [...]"
("Biblia nieświeska" Psalm 91 (90) w. 2 w. 9)

WACŁAW POTOCKI (ok.1621-1696)

"Że Jehowa z ludzkiego rodzaju się samem,
Z jego ukontentuje dziećmi, Abrahamem."
("Dialog o zmartwychwstaniu Pańskim" w. 9)

"Ażeby miał na świecie wiarę kapłan nowy,
Oraz był z pokolenia samego Jehowy."
("Księża katolicy nie są lewitowie" w. 23)

WESPAZJAN KOCHOWSKI (1633-1700)

"Niech pozna ich harda głowa,
Żeś najwyższy Ty, Jehowa!"
("Niepróżnujące próżnowanie"[Księga I] Pieśń XIX albo Psalm 81 w. 55)

"Dopieroż człowiek winien z każdej miary
Wysławiać wzięte od Jehowy dary."
[Księga II] Pieśń XXII w. 11)

JÓZEF KOBLAŃSKI (1738-1822)
"Ojcze powszechny, dają narody któremu
Cześć w imionach Jehowy, Jowisza i Pana,
Pierwszy rzeczy początku, bronisz oku memu,
By Twa istota chwały nie była widziana."
("Modlitwa Deo Optimo Maximo" w. 1)

ADAM JERZY CZARTORYSKI (1770-1861)

"Za cóż to? - rzekł - za jakież ojców ciężkie zbrodnie
Gniew Jehowy dosięga nas, nieszczęsne syny?"
("Bard polski" Obraz w. 47)


KRYSTYN OSTROWSKI (1811-1882)

"Bo czy cię Pan Bóg, czy Jehowa spłodził,
Żyj i umieraj, jakeś się narodził."
("Galicjanie")

ZYGMUNT KRASIŃSKI (1812-1859)

CZĘŚĆ TRZECIA
CHÓR PRZECHRZTÓW
"Jehowa pan nasz, a nikt inny."
CHÓR
"Jehowa Pan Izraela, a nikt inny."
CHÓR PRZECHRZTÓW
"Pogardzeni wstaną w gniewie swoim, w chwałę Jehowy się ustroją; słowo Jego
zbawienie, miłość Jego dla nas zniszczeniem dla wszystkich"
PRZECHRZTA
"Bluźnierce Jehowy, po trzykroć pluję na zgubę wam."
("Nie-Boska Komedia")

ANATOLIJ WINOGRADOW (1888-1946)

"[...] Musi pan mieć na względzie, że gwiazda Spohra blednie, gra źle,
roztył się, stał się wstrętny z tą swoją papieską bezgrzesznością, zbrzydła
mu rola Jehowy muzycznego. [...]"
("Potępienie Paganiniego" w tłum. WŁodzimierza Słobodnika, wydawnictwo
Książka i Wiedza 1986Str. 188)



Francuski pisarz Victor Hugo zamiescil imie Jehowy
w przeszlo 30 swoich dzielach. Zarowno on, jak tez
Lamartine napisali wiersze pod tytulem "Jehowa".

[Terebint]

Również Karol Wojtyła używał w swoich wierszach formy Jehowa.
Mam nawet zeskanowaną pocztówkę, ale nie wiem jak ją tu umieścić.

Karol Wojtyła - Jeremiasz

"I trzeba ostać, jak ten kryształ,
nie w cudzołóstwie, nie w matactwach,
a ino w prawdzie przed Jehową".

[jb]

Odnośnik w nawiązaniu do tematu:

http://www.jehowa.info