Strona główna / Artykuły / Czy Nabuchodonozor zburzył... / Wyliczenie roku...cz. 1

Czy Nabuchodonozor zburzył Jerozolimę

w 607 r. p.n.e.

Chronologia okresu przedbabilońskiego u Świadków Jehowy

Wyliczenie roku zburzenia Jerozolimy w oparciu o biblijną chronologię [cz1].

1. Wyliczenie roku zburzenia Jerozolimy w oparciu o biblijną chronologię judzką okresu przedbabilońskiego

Tyle o problemach obliczeniowych tyczących się chronologii biblijnej Starego Testamentu. Ukażę teraz sposób w jaki Strażnica wyliczyła „na podstawie Biblii” rok 607, licząc na bazie danych chronologicznych zawartych w Biblii czas od momentu stworzenia świata do zburzenia Świątyni jerozolimskiej. Sposób liczenia Strażnicy poddam polemice swych uwag. Prócz tego, mimo powyższych bardzo poważnych zastrzeżeń obliczeniowych, spróbuję zaprezentować własne wyliczenie okresu od stworzenia Adama do roku zburzenia Jerozolimy, stosując się do całościowych wskazówek chronologicznych zawartych w Biblii, odnośnie okresu przed zburzeniem Jerozolimy. 

Liczenie chronologii od Adama do Exodusu podaje Strażnica nr 5 z 1969, a także nawiązuje do tego Strażnica  nr 16 z 1968 roku (która co prawda już sposobu liczenia nie podaje, ale za to posiada chronologiczną tabelę spisu wydarzeń od Adama). Z nowszych publikacji Świadków Jehowy, liczenie chronologii od Adama do Exodusu, a potem do roku 607, wznawia za powyższą Strażnicą polski leksykon pt. Całe Pismo jest natchnione przez Boga i pożyteczne (Brooklyn 1998, str.  285-286).

Jak Strażnica nr 5 z 1969 roku liczy chronologię od Dawida wstecz?

Jak już wzmiankowałem na początku niniejszego tekstu, punktem wyjścia „chronologii biblijnej” Strażnicy nie jest wcale sama Biblia, ale świecka data 537 (vide powyższa Strażnica, str. 4). Od tej daty Świadkowie Jehowy wyliczają rok 607, i idą coraz bardziej w tył. Oto argumentacja z tejże Strażnicy (str. 5-8):

I tak, leżenie Ezechiela na boku (Ez 4:1-9), mające trwać 390 dni, Świadkowie Jehowy zamienili na lata i dostawili do roku 607. Co wtedy otrzymali?
Wyszedł im rok 997, jako 1-szy rok panowania Roboama, syna Salomona. Po takim „wyliczeniu” (zauważmy przy tym, że Świadkowie Jehowy zupełnie pominęli liczenie wedle ściśle podanych lat panowania królów judzkich w księgach Krl, Jer i Krn) mamy już biblijnie  „ustalony” rok 997. Cofamy się więc wraz ze Strażnicą w tył. 1 Krl 6:1 podaje, że od 4 roku Salomona do Exodusu jest 480 lat. Czwarty rok
Salomona Świadkowie Jehowy wyliczyli na rok 1034 p.n.e. Dalej, z 480 lat zrobili 479, i po dodaniu mamy rok 1513 jako datę Exodusu. Później, Świadkowie Jehowy uwzględnili w obliczeniach liczbę z Dz Ap 7:6 (por. Rdz 15:13), gdzie mowa o 430 latach niewoli Żydów w Egipcie. Dodając ją do powyższego roku 1513 p.n.e., otrzymali rok 1943 p.n.e. To zestawili następnie z tekstem z Gal 3:16-17, który mówi, że od momentu otrzymania przez Mojżesza Prawa do momentu otrzymania przez Abrahama obietnicy od Jahwe mija 430 lat. Następnie Świadkowie Jehowy wywnioskowali, że rok 1943 p.n.e. to rok w którym po śmierci ojca Abraham dostał obietnicę od Jahwe, w czasie gdy zawędrował do Kanaanu (Rdz 12:1-6). Następnie, od wyjścia Abrahama Świadkowie Jehowy liczą 205 lat w tył (za Rdz 11:32) i do tego dodają lata genealogii postaci po potopie z Rdz 11:10-24. Z tego zsumowania otrzymują 427 lat. Na tej podstawie liczą potem datę potopu - 1943 + 427 daje Strażnicy rok 2370 jako moment rozpoczęcia potopu. Z tego wyniku liczą dalej do Adama - sumują lata genealogii postaci wymienionych przez Biblię (do czasu potopu) z Rdz 5:3 do 7:6. To zsumowanie daje im 1656 lat. To dodają do poprzednio wyliczonej liczby roku potopu (2370), i otrzymują rok 4026 jako rok stworzenia Adama.

Liczenie to jest dość ogólnikowe i wybiórcze. Spróbujemy więc teraz wziąć z Biblii wszystkie możliwe dane chronologiczne, i zobaczymy co nam wyjdzie.

Przyjmijmy jako punkt wyjścia rok stworzenia Adama przyjęty przez Strażnicę, tzn. 4026 p.n.e.

Dodajmy to wszystko:
Od początku świata do Abrahama wychodzi nam 1946 lat. To dodane do roku 4026 daje rok 2080 p.n.e., jako czas narodzin Abrahama.

Terach zrodził Abrama jak miał 70 lat (Rdz 11:26). Tu wychodzi rok 2080. Ojciec Abrama zmarł w wieku 205 lat (Rdz 11:32), czyli 135 lat po roku 2080, co daje rok 1945 p.n.e. Następnie, Abram wyrusza do Kanaan (Rdz
12:4). Jakie jeszcze uchwytne dane chronologiczne znajdujemy w księdze Rodzaju? Zobaczymy.

Abram wyrusza do Kanaan (Rdz 12:4). Jest to 75 rok jego życia (Rdz 12:5). Jak z powyższego liczenia wynika, Abram urodził się Terachowi w roku 2080. 75 lat później nadchodzi rok 2005 p.n.e. Wtedy to Bóg dał Abramowi obietnice w Rdz 12:7 odnośnie potomstwa. Św. Paweł liczy, że od tej obietnicy do nadania Prawa Mojżeszowi upłynęło 430 lat (Gal 3:16-17, por. Wj 12:40-41; Rdz 15:13). Strażnica nr 5 z 1969 roku podaje (str. 7), że Pięcioksiąg Samarytański (rzekomo wiarygodniejszy, bo starszy nawet od tekstu masoreckiego) oraz LXX mają w Wj 12:40-41 oprócz wzmianki o Egipcie dodany też zwrot  „w ziemi Kanaanejskiej”. Czytamy tam wedle tych wersji tekstu:
„A pobyt synów Izraela, podczas którego przebywali oni  w ziemi egipskiej I W ZIEMI KANAANEJSKIEJ - czterysta trzydzieści lat” (referuję za powyższą Strażnicą, por. leksykon Świadków Jehowy Całe Pismo......, str. 286, par. 9). W związku z tym, że LXX i Pięcioksiąg Samarytański mają dopisane słowa „w ziemi kanaanejskiej”, wyżej cytowana Strażnica widzi to wszystko w ten sposób:  nie od początku pobytu Żydów w Egipcie należy liczyć owe 430 lat, ale od Abrahama. Wychodzi więc Strażnicy na to, że z tych 430 lat Żydzi byli 215 lat (połowę) w Kanaan, a drugie 215 lat w Egipcie.

Takie podejście Strażnicy do tej sprawy jest jednak mocno naciągane, i nic dziwnego, że dopisku „w ziemi kanaanejskiej” nie ma w najwiarygodniejszych tekstach masoreckich. Ten dopisek jest bowiem niezgodny z Biblią. Zauważmy, że dopisek „w ziemi kanaanejskiej” sugerujący, iż owe 430 lat „w Egipcie” nie tyczy się pobytu tylko w Egipcie, ale także pobytu Abrama w Kanaanie, sprzeciwia się tekstowi z Rdz 15:13, gdzie Jahwe o tych 400 latach pobytu jego potomstwa w Egipcie ponownie mówi do Abrama jako o wydarzeniu wciąż  przyszłym (nawet polska Biblia Świadków Jehowy z 1997 roku, oddała to zdanie w czasie przyszłym). Sam Jahwe mówi więc w tym tekście o przyszłym ciemiężeniu potomstwa. Po drugie, Abram nie był w momencie dawania tej obietnicy ciemiężony, nie miał też jeszcze potomstwa, które mogłoby być dopiero ciemiężone (w Rdz 15:13 Jahwe dopiero obiecuje mu potomstwo, a dopiero w Rdz 16 niewolnica rodzi mu jego pierworodnego Izmaela). Ciemiężeni byli dopiero Żydzi w Egipcie. Po trzecie, Jahwe w obietnicy z Rdz 15:13 o 400 latach pobytu w Egipcie mówi, że w tym okresie Żydzi będą „w ziemi która do nich należeć nie będzie”. Nie mogło się więc - jak chce Strażnica - te 400 lat odnosić do czasu w jakim Jahwe to Abramowi mówi, bo w tym samym 15 rozdziale z Rdz Jahwe mówi Abramowi o ziemi na której on stoi, że „daje mu w posiadanie” ziemię na której Abram się dopiero co znalazł po wyprowadzeniu z Charanu (Rdz 15:7).  Stąd teza Strażnicy sugerująca, że owe 400 lat ciemiężenia zaczęło się już w czasach gdy Abram przyszedł z Charanu do Kanaan, jest niezgodna z Rdz 15:13. Pawłowe odczytanie wzmianki o 400 latach w Gal 3:16-17 musi być traktowane więc jako 430 lat ucisku w Egipcie (bez bliższych doprecyzowań czasowych) bo inaczej tekst ten będzie w konflikcie z tekstem z Rdz 15:13, który mówi o tym, iż 400 letnie ciemiężenie jego potomstwa (którego jeszcze nie miał) to dopiero wydarzenia  przyszłe.

Jak pisałem, Świadkowie Jehowy liczą, że pierwsze 215 lat Żydzi przebywali w Kanaan, a drugie 215 lat w Egipcie.

Jak Świadkowie Jehowy obliczyli tę pierwszą połowę? Strażnica nr 5 z 1969 podaje:

„Od przybycia Abrahama do Kaanan do narodzin Izaaka 25 lat; zaś od tego czasu do narodzin Jakuba upłynęło dalszych 60 lat, a potem minęło jeszcze 130 lat, zanim Jakub przywędrował do Egiptu; dodając powyższe lata otrzymujemy w sumie 215 lat, a więc dokładnie połowę okresu 430 lat” (str. 7).

Strażnica jednak nie podaje konkretnych wersów z Biblii. Przy liczeniu Strażnica nie uwzględnia też wszechstronnie wszystkich wzmianek chronologicznych zawartych w księdze Rodzaju. My jednak spróbujemy uwzględnić przy liczeniu chronologii całościowo wszystkie wzmianki z księgi Rodzaju dotyczące chronologii. Na bieżąco będziemy to porównywać z chronologią Strażnicy.

A więc tak, w powyższym tekście Strażnica zakłada, że:

„Od przybycia Abrahama do Kaanan do narodzin Izaaka 25 lat”

Świadkowie Jehowy nie podają dokładnie na podstawie czego to liczą, ale łatwo się domyślić jak to zrobili. Otóż, tekst w Rdz 12:4 podaje, że gdy Abram wychodził miał 75 lat, a kiedy urodził mu się Izaak to miał 100 lat (Rdz 21:5). Zatem Izaak urodził się Abramowi 25 lat po wyjściu z Charanu.

Następny punkt chronologii Świadków Jehowy to Jakub. Piszą w powyższej Strażnicy:

„zaś od tego czasu do narodzin Jakuba  upłynęło dalszych 60 lat, a potem minęło jeszcze 130 lat, zanim Jakub przywędrował do Egiptu”

Znów nie podają jak to liczą, ale łatwo się domyślić, bowiem:

Rodzaju 25:26  podaje, że od Izaaka do Jakuba mija 60 lat.

Dalej Strażnica pisze:

„a potem minęło jeszcze 130 lat, zanim Jakub przywędrował do Egiptu”

W momencie gdy Żydzi przybywają do Egiptu, faraon pyta się Jakuba o to ile ma lat, on odpowiada, że 130 lat (Rdz 47:1, 9).

Zatem Strażnica uczy, że patriarchowie przebywali w Kanaanie 215 lat. Piszą:

„...otrzymujemy 215 lat, a więc dokładnie połowę okresu 430 lat. Tyle czasu spędzili patriarchowie w Kanaanie przed przeniesieniem się do Egiptu”
(Strażnica nr 5 z 1969, str. 7).

Porównajmy powyższą chronologię Strażnicy z chronologią biblijną księgi Rodzaju, którą ujmiemy bardziej całościowo:

Wyżej obliczyłem, że:

„Józef urodził się 91 lat po 85 roku pobytu Żydów w Kanaanie, czyli był to 176 rok pobytu Żydów w Kanaanie”.

Do tego dodajmy powyższe 110 lat życia Józefa i wyjdzie nam 286 rok od przybycia Abrama do Kanaan.

Z wyliczeń wychodziło, że Abram wyszedł w roku 2005 p.n.e. Teraz jest więc rok 1719 p.n.e (do daty 2005 dodajemy wyżej wyliczony 286 rok od przybycia Abrama do Kanaan).

Jak wspomniano wcześniej, Strażnica zaczyna liczyć sporny 400 letni pobyt patriarchów w Egipcie (ściślej mówiąc, zaczyna liczyć drugie 215 lat tego okresu) od momentu kiedy Jakub przybył do Egiptu. Jednak takie liczenie „ciemiężenia” jest wbrew ostatnim fragmentom księgi Rodzaju, które mówią o losie Żydów w tym miejscu. Żydzi są w Egipcie, jednak wciąż trudno w tym miejscu mówić, że jest to (wyżej wzmiankowany za Gal) okres ich 430 letniego prześladowania i ciemiężenia w tymże Egipcie (Wyj 12: 40, Rdz 15: 13, Dz Ap 7: 6). Sam Jahwe każe przecież im w tym czasie emigrować do Egiptu „bez obawy” (Rdz 46:3). Ówcześni faraonowie byli im bardzo życzliwi, pomagali uniknąć śmierci głodowej (Rdz 47:4). Ba, faraon kazał ich nawet uczynić zarządcami w Egipcie (Rdz 47:6), dał im mieszkanie w „najbardziej żyznej części Egiptu” (Rdz 47:11) zaopatrując ich nieustannie w żywność (Rdz 47:12). Kiedy Jakub
umiera, orszak pogrzebowy złożony z największych dostojników Egiptu idzie z Józefem do Kanaan (Rdz 50:7). Po raz kolejny jest jasne, że okres 430 letniego ciemiężenia z Rdz 15:13 wciąż nie rozpoczął się, choć Izraelici są już w Egipcie.

Jak więc liczyć początek tego pobytu? Może od przybycia Jakuba do Egiptu?
Czy wtedy zaczęło się jednak ciemiężenie z Rdz 15:13? Jak widzieliśmy, wciąż nie. Zatem liczenie tych 430 lat od przybycia Jakuba do Egiptu wydaje się całkowicie nieuzasadnione. Jak więc liczyć?

Z analizy kart księgi Wyjścia wynika (Wj 1:6-11), że dopiero po dłuższym czasie od śmierci Józefa i wydarzeń opisywanych w Rdz, rozpoczęło się ciemiężenie Izraela, kiedy to nastał nowy nieprzychylny dla Żydów faraon. Makir, który żył już za czasów Józefa, a nawet miał już wtedy dzieci (Rdz 50:23), w czasach Mojżesza i Exodusu ma już prawnuków z 3 pokolenia w wieku dojrzałym (Lb 27:1; Joz 17:3). Biorąc pod uwagę fakt, że dzieci Makira były
dziećmi za Józefa, a  w czasach Mojżesza ma on prawnuki, widzimy, że rzeczywiście minęło dużo czasu od Józefa. Izaak żył 180 lat (por Rdz 35: 22-28), więc jeśli przyjąć, że Makirowi rodziły się dzieci tak jak Jakubowi urodził się Józef  „w podeszłych jego latach” (Rodzaju 37:3 - jak wyliczyłem urodził mu się on w wieku 91 lat), to uzyskujemy pewne wyobrażenie o tym ile czasu minęło od Józefa i Makira do Mojżesza. Z drugiej strony wydaje się, że jednak od Mojżesza do Józefa nie minęło wcale tak wiele czasu, skoro wedle Lb 32:40 żyjący za Józefa Makir wciąż jeszcze żyje za Mojżesza (por. Pwt Pr 3:15). Widzimy jakie to wszystko zagmatwane, zawiłe i niekonsekwentne. Liczba 400 lat pobytu w Egipcie naprawdę wydaje się być przy tym wszystkim symboliczna, w świetle przed chwilą wspomnianych danych biblijnych trudno ją bowiem wpasować w jakiś konkretny okres.

Wróćmy jednak do obliczeń. Mojżesz urodził się właśnie w tym okresie (Wj 2:2-10), kiedy te prześladowania się zaczęły i mordowano noworodki hebrajskie płci męskiej (Wj 1:15-16).

80 lat po narodzinach Mojżesza nastąpił Exodus (Wj 7:7). Zatem czyżby było tak, że to właśnie w roku rozpoczęcia się Exodusu nastąpił upływ ostatnich 80 lat 430 letniego ciemiężenia? Trudno powiedzieć. Ale jeśli przyjmiemy taką z kolei koncepcję liczenia tego okresu ciemiężenia, to od którego momentu tym razem powinniśmy zacząć liczyć początek tego ciemiężenia? Od którego roku po śmierci Józefa? Nie wiadomo, wedle Biblii okres ten mógł się bowiem rozpocząć od x czasu później, trwać następnie 430 lat, z czego ostatnie 80
lat było 80 latami życia Mojżesza. Nie ma się tak naprawdę znów czego tu uchwycić w liczeniu, bo Biblia nie daje w tym miejscu swej chronologii żadnego silnego umocowania czasowego (przynajmniej ja nie znalazłem). Ostatnie rozwiązanie to - jak wyżej pisałem - koncepcja, że liczba 400 lat pobytu ma jakieś znaczenie symboliczne, więc nie należy jej uwzględniać w chronologii, odczytując tę liczbę dosłownie. Ale taka symbolika liczb w przypadku danych chronologii biblijnej w żaden sposób nie służy koncepcji Strażnicy mówiącej o Biblii jako „Księdze ścisłych dat historycznych”. Tak czy inaczej, widać po raz kolejny, że na bazie samej tylko Biblii nie da się wyliczyć precyzyjnie roku 607, licząc od momentu narodzenia Adama. W Biblii bowiem występuje nieprecyzyjne umiejscowienie początku okresu 430 lat ciemiężenia Żydów w Egipcie. Strażnica o tym wie, dlatego nie pokusiła się o całościowe liczenie roku 607, na bazie samej tylko Biblii. Punkt wyjścia jaki przyjęli to zatem nie jakiś moment konkretnie ujęty w Biblii, ale świecka data 537/9 (Strażnica nr 5 z 1969, na str. 2 nazywa ją nawet „datą absolutną”). 
 

Przejdźmy wreszcie do obliczeń końcowych.

DALEJ

WSTECZ

BROOKLYN

Jan Lewandowski; kwiecień 2002